དགྱ་གཞུང་གིས་སྦེང་ལོར་ནང་བོད་ཀྱི་སློབ་ཆེན་འཛུགས་ཆར།    ཉེ་ཆར་འབྲེལ་ཡོད་འགན་ཁུར་བས་ཨེ་ཤ་ཡ་ལྷོ་མར་གཞིས་ཆགས་པའི་བོད་པ་དག་གིས། རྒྱ་གར་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་བྷང་ག་ལར་གཞིས་སྡོད་བོད་པའི་སློབ་མར་གཙོར་དམིགས་པའི་སློབ་ཆེན་ཞིག་འཛུགས་རྒྱུ་ཡིན་པ་དང་། དེའི་སྐོར་གྱི་འཆར་འགོད་རགས་རམ་ཙམ་གྲུབ་ཟིན་ལ། ལོ་གཉིས་གསུམ་གྱི་རིང་སློབ་ཆེན་དེ་ཡོངས་སུ་འགྲུབ་རྒྱུ་རེད་ཅེས་གསར་འགྱུར་དུ་བསྒྲགས་འདུག འགན་ཁུར་བ་དེས་སློབ་ཆེན་དེ་འཛུགས་པར་སྔོན་རྩིས་ལྟར་ན་ཨ་སྒོར་བྱེ་བ ༡ གཏོང་དགོས་ལ། བསྐྲུན་མཁན་ཕྱོགས་མ་དངུལ་རེག་རྒྱུའི་ཐད་གདེང་ཚོད་ཆེན་པོ་ཡོད། རྗེས་སོར་སློབ་ཆེན་དེའི་ཨེ་ཤ་ཡ་ལྷོ་མར་འཚོ་བ་རོལ་བའི་བོད་པའི་སློབ་མ ༣༠༠༠ ཙམ་བསྡུས་ནས་མཐོ་རིམ་སློབ་གསོ་མྱོང་དུ་འཇུག་རྒྱུ་རེད། སློབ་ཆེན་འདི་ལྟ་བུ་ཞིག་འཛུགས་པར་སྙིང་པོ་ཅི་ཡོད་ཞེ་ན། བོད་པའི་གཞོན་ནུ་ཚོས་མཐོ་རིམ་སློབ་གསོ་མྱོང་ཐུབ་པ་དང་སྦྲགས་རང་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་ཀྱང་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ་བྱེད་ཐུབ་ཅེས་སྨྲས་ཤིང་། བོད་ཡིག་སློབ་ཁྲིད་ནི་སློབ་ཆེན་དེས་དོ་ཁུར་བྱེད་ས་གཙོ་བོ་ཡིན་པ་རེད། བྷང་ག་ལ་ནི་རྒྱ་གར་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་ཆེན་པོ་བདུན་པ་དེ་ཡིན་ལ་རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ལེ་ངོས་གྲུ ༡༧༤༧ དང་། མི་འབོར་ས་ཡ ༥ དང་འབུམ ༢ ཡོད་པ་དང་། ཁ་ན་ཐ་ཁེ་མངའ་སྡེའི་གྲོང་ཁྱེར་ཆགས་ཡུལ་ཡིན་པར་མ་ཟད་རྒྱ་གར་ལྷོ་ཕྱོགས་ཀྱི་བཟོ་ལས་གྲོང་ཁྱེར་དང་ཚོང་ལས་ལྟེ་གནས་ཡིན་ཁར་ཁྱད་པར་དུITལས་རིགས་དར་འཕེལ་བྱུང་ནས་སྙན་གྲགས་ཆེ། དེང་རབས་ཅན་གྱི་ཚོང་ལས་ལྟེ་གནས་དེར་རྒྱ་གར་གྱི“མེ་ཏོག་སྐྱེད་ཚལ“དང“ཀུའེ་ཡུལ“ཞེས་པའི་མཚན་སྙན་ཐོབ་ཡོད། ཁ་བྱང་ཕྱི་མོ། རྒྱ་གར་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་བྷང་ག་ལ་རུ་བོད་ཀྱི་སློབ་ཆེན་ཞིག་འཛུགས་རྒྱུ་རེད། （རྩོམ་འགན་པ། སྒྲོལ་ཚེ།） ཡོང་ཁུངས་ཀྲུང་གོའི་བོད་ལྗོངས་དྲ་བ།...

   ༄༅། །ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོར་རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་གཞུང་ནས་བོད་ཀྱི་སྣོད་བཅུད་ཡོངས་རྫོགས་དྲག་པོས་དབང་འཛིན་བྱས་ཏེ། བོད་མིའི་དབུ་འཁྲིད་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་དབུས་བོད་མི་རྣམས། སྔ་ལམ་ལྟར་མཉམ་གནས་ཐུབ་ཐབས་བྲལ་ནས། གཞིས་བྱེས་གཉིས་སུ་གྱུར་དགོས་པའི་ཡིད་སྐྱོའི་གནས་ཚུལ་རྒྱལ་རབ་ལོ་རྒྱུས་ནང་དཀའ་སྡུག་ཆེ་བའི་ལེའུ་ཞིག་ཆགས་ཏེ། སྐྱབས་མེད་མགོན་མེད་དུ་གྱུར་བའི་སྐབས་དེར། ༸གོང་ས་མཆོག་གི་དབུ་འཁྲིད་ལམ་སྟོན་འོག་བོད་མི་རིགས་རིག་གཞུང་དང་བཅས་པ་འཛམ་གླིང་འདིའི་སྟེང་གསོན་གནས་ཐུབ་ཐབས་སུ། བུ་ཕྲུག་ཚོར་གནའ་དེང་གི་ཤེས་ཡོན་སྤྲོད་རྒྱུ་དེ་བཞིན་གལ་ཆེའི་ནང་ནས་གལ་ཆེ་ཤོས་ཤིག་ཏུ་རྩ་འཛིན་གནང་སྟེ། སློབ་སྡེ་གསར་འཛུགས་ཕྱག་བཞེས་གནང་བའི་ནང་གསེས་ཤིག་ཏུ། བོད་ཕྲུག་ཁྱིམ་སྡེ་འདི་ཡང་བཞུགས་སྒར་རྡ་རམ་ས་ལར་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༠ ལོ། ༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་ལམ་སྟོན་ཇི་ཕེབས་ཀྱི་དགོངས་དོན་བཞིན་དབུ་འཛུགས་གནང༌། སྐབས་དེར་སྐུའི་གཅེན་མོ་ཞིང་གཤེགས་ཚེ་རིང་སྒྲོལ་མ་མཆོག་ནས་དབུ་འཁྲིད་གནང་བ་དང༌། དེའི་རྗེས་སྐུའི་གཅུང་མོ་རྗེ་བཙུན་པདྨ་མཆོག་ནས་ཐུགས་འགན་བཞེས་གནང་མཛད་པ་བཞིན། སྐུ་ཚེ་ཧྲིལ་པོ་བུ་ཕྲུག་ཚོའི་བདེ་དོན་ཆེད་གཏོང་གནང་མཛད་པ་སོགས། ༸གོང་ས་མཆོག་གི་བཀའ་དགོངས་འགལ་མེད། ལྷག་བསམ་ཆེན་པོས་སྐུ་ངལ་ཧུར་བཞེས་གནང་འབྲས་སུ། ལོ་རེ་བཞིན་ཡར་རྒྱས་ཀྱི་ཕྱོགས་སུ་བསྐྱོད་ཐུབ་པ་ཙམ་མ་ཟད། དུས་བསྟུན་དགོས་གལ་དང་བསྟུན་ནས་རྒྱ་སྐྱེད་འཛུགས་སྐྲུན་གནང་སྟེ། ད་ཆ་ཁྱིམ་སློབ་ཡན་ལག་ཆེ་ཆུང་བསྡོམས་ ༣༥ ཡོད་པ་རྣམས་འདི་ལྟར། ཁྱིམ་སྡེ་ཁག ༥ ནང་གཏན་སློབ་གྲངས། ༥༩༦༤ གཏན་སློབ་ཁག ༦ ནང་གཏན་སློབ་གྲངས། ༢༠༨༢...

ཁ་སང་ནོར་ཝེ་རྒྱལ་སར་ནེའུ་ཡོག་ནང་ཡོད་པའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཐེབས་རྩ་ཁང་གིས་བོད་ནང་༼འཇིགས་འབྲལ།༽གློག་བརྙན་བཟོ་མཁན་དོན་འགྲུབ་དབང་ཆེན་ལགས་སུ་གཟེངས་རྟགས་ཤིག་ཕུལ་ཡོད་འདུག འདི་ལོའི་ཟླ་ ༥ ཚེས་ ༢ ཉིན་ཨ་རིའི་ནེའུ་ཡོག་གྲོང་ཁྱེར་ནང་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཐེབས་རྩ་ཁང་གིས་འདི་ལོའི་རྣམ་དཔྱོད་ལྡན་པའི་བརྩམས་ཆོས་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཧ་ཝེལ་ (Havel Prize)ཞེས་པའི་གཟེངས་རྟགས་དེ། རྒྱ་གཞུང་གི་བཙོན་འཇུག་འོག་ནས་ལོ་ ༦ ཙམ་རིང་སྡུག་གཅོང་མནར་གཅོད་མྱོང་མཁན་འཇིགས་བྲལ་གློག་བརྙན་བཟོ་སྐྲུན་པ་དོན་འགྲུབ་དབང་ཆེན་ལགས་གཙོས། ཨུ་རུ་སུའི་ནང་བུད་མེད་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་རྩོད་ལེན་བྱེད་མཁན་པུ་སི་རའོ་ (Pussy Riot)རོལ་དབྱངས་ཚོགས་པ་དང་། ཀྲར་ཀི་ (Turkey) ཡི་འཁྲབ་སྟོན་སྒྱུ་རྩལ་བ་ཨར་ཌིམ་གྷུན་དྷུ་ཛི་ (Erdem Gunduz) ལགས་བཅས་སུ་སྤྲོད་རྒྱུ་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་ཡོད་པ་ལྟར། ཁ་སང་ཕྱི་དྲོ་ནོར་ཝེ་རྒྱལ་ས་ཨོ་སི་ལོ་ནང་ལོ་ལྟར་ཚོགས་བཞིན་ཡོད་པའི་ཨོ་སི་ལོ་རང་དབང་གླེང་སྟེགས་(Oslo Freedom Forum)བརྒྱུད་ཁོང་ཚོར་གཟེངས་རྟགས་དང་ཐུན་མོང་ཐོག་ནོར་ཝེ་ཡི་དངུལ་སྒོར་༣༥༠༠༠ རེ་ཕུལ་ཡོད་སྟབས། སྐབས་དེར་དོན་འགྲུབ་དབང་ཆེན་ལགས་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་བར་ཕེབས་ཐུབ་མེད་སྟབས། ཁོང་གི་བཟའ་ཟླ་ལྷ་མོ་མཚོ་ལགས་ཀྱིས་ངོ་ཚབ་ཞུས་ནས་གཟེངས་རྟགས་དེ་བླངས་ཡོད་འདུག འདིའི་ཐད་དོན་འགྲུབ་དབང་ཆེན་ལགས་ཀྱི་བཟའ་ཟླ་ལྷ་མོ་མཚོ་ལགས་ཀྱིས། “ཁོང་གིས་མང་པོ་ཞིག་བློས་གཏོང་བྱས་ནས་ལས་ཀ་བྱས་པ་དེར་གཟེངས་རྟགས་འདི་ཐོབ་པར་རྩ་བའི་ཆ་ནས་ང་དགའ་པོ་བྱུང་ཡང་། ད་ལྟའི་ཆར་ཁོང་བཙོན་ཀྲོལ་ཐོབ་ཡོད་ཀྱང་གཟུགས་པོའི་གནས་སྟངས་སྐྱོ་པོ་ཆགས་ཡོད་པ་མ་ཟད། ང་ཚོ་དང་ཁ་བྲལ་ནས་ཁོ་རང་གཅིག་པུ་བོད་ནང་ལུས་ནས་ལོ་ ༧ ལྷག་ཙམ་ཞིག་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། དེ་བཞིན་གཟེངས་རྟགས་འདི་ཁོ་རང་ལ་ཐོབ་ཀྱང་ཁོ་རང་དངོས་སུ་གཟེངས་རྟགས་འདི་ལེན་དུ་ཡོང་མ་ཐུབ་པར་ང་རང་བློ་ཕམ་ཆེན་པོ་འདུག” ཅེས་དང་།...

ཨོ་སི་ཁིར་ཝེལ་ཊིས་བརྩམས།  ན་བུན་གྱིས་དབྱིན་ཡིག་ལས་བསྒྱུར། རྩོམ་པ་པོ་ངོ་སྤྲོད་མདོར་བསྡུས།       ཨོ་སི་ཁིར་ཝེལ་ཊི་ (Oscar Wilde 1854 – 1900) མཆོག་ནི་ཨ་རེ་ཤཱི་ (Irish) མི་རིགས་ཀྱི་རླབས་ཆེ་བའི་སྙན་ངག་པ་དང་སྒྲུང་རྩོམ་མཁན། འབོལ་ རྩོམ་དང་འཁྲབ་གཞུང་རྩོམ་པ་པོ་བཅས་ཡིན། ཁོང་ཨར་ལིན་ཊིའི་ (Ireland) རྒྱལ་ས་སྒྲོབ་ལིན་ (Dublin) དུ་འཚོ་ཞིང་སྡོད་པའི་སྨན་པ་ (ཁོང་ཡང་ཆེས་ མིང་དུ་གྲགས་པའི་རྩོམ་རིག་མཁན་པོ་ཞིག་ཡིན་སྐད) ཞིག་གི་ཁྱིམ་དུ་སྐྱེས། ལོ་ན་ཆུང་དུས་ནས་ཡུལ་དེ་གའི་སློབ་གླིང་ཁག་རིམ་གྱིས་འགྲིམས་རྗེས། མཱག་ཊི་ལིན་ (Magdalen) དང་ཨོ་ཁི་སི་ཧྥོར་ཊི་ (Oxford) གཙུག་ལག་སློབ་ཆེན་དུ་ཞུགས་ནས་སློབ་སྦྱོང་གི་གྲུབ་འབྲས་གཡུར་དུ་ཟ་བ་བླངས་ཤིང་། ཁོང་གི་སྙན་རྩོམ་ དང་བྱིས་སྒྲུང་ཁག་ཅིག་ལ་རྒྱལ་སྤྱི་རིམ་པའི་ཕུལ་བྱུང་རྩོམ་རིག་གཟེངས་རྟགས་ཀྱང་ཐོབ། ལྷག་པར་དུ་ཨོ་ཁི་སི་ཧྥོར་ཊི་གཙུག་ལག་སློབ་ཆེན་དུ་ཁོང་གི་མཛངས་...

(༡)བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་རོལ་མོར་མཉན་པ། （ཞར་བཀོད་གཅིག)                                                      མཛེས་སེ། ཀོ་གྲུ་དང་རྐྱལ་གཟིངས་ཕར་ངོགས་སུ་འབྱོར་རྗེས། རྟ་མཆོག་གི་མཐོང་ལམ་དུ་འཛམ་གླིང་མངོན་བྱུང་། དུས་ཚོད་ལས་བརྒལ་བའི་རླུང་། འདས་དང་མ་འོངས་ད་ལྟའི་མཚམས་སུ་བང་གིས་བརྒྱུགས། རླུང་ཞིག་ལ་ཉན་སྐབས།...