འབྲོག་མྱི།        རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་རྒྱ་གར་སྲིད་བློན་མའོ་དྷེ་རྩོད་གཞི་ཡོད་པའི་བོད་དང་རྒྱ་གར་གྱི་ས་མཚམས་ཁུལ་དུ་གཟིགས་སྐོར་ལ་ཕེབས་པར་ངོ་རྒོལ་དྲག་པོ་བྱས་ཡོད་པ་དང་།  རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་རྒྱ་གར་གྱི་བྱ་སྤྱོད་དེ་ས་མཚམས་ཀྱི་གནད་དོན་འོས་འཚམས་ངང་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུ་དང་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་གནོད་པ་ཡོད་ལུགས་བརྗོད་འདུག ཕྱི་ཚེས ༢༠ ་ཉིན།  རྒྱ་གར་གྱི་སྲིད་བློན་མའོ་དྷི་ལགས་རྒྱ་གར་བྱང་ཤར་ས་མཚམས་ཨཱ་རུ་ན་ཅལ་མངའ་རུ་གཟིགས་སྐོར་དུ་ཕེབས་ནས།  མངའ་སྡེའི་དྲན་རྟེན་ཁང་གསར་བཞེངས་དང་ལྕགས་ལམ་ལེགས་འགྲུབ་མཛད་སྒོ་སོགས་བྱེད་སྒོར་ཞུགས་ཡོད་པ་རེད། རྒྱ་གར་གྱི་ཨཱ་རུ་ན་ཅལ་མངའ་སྡེ་ཟེར་བ་དེ་བོད་སྐད་དུ་མོན་རྟ་དབང་ཟེར་བ་དང་།  བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་ལྷོ་ཕྱོགས་ན་ཡོད་ཅིང་དེ་སྔ་བོད་ཀྱི་ས་ཆ་ཡིན། རྒྱ་ནག་ཕྱི་འབྲེལ་ལྷན་ཁང་གི་མགྲིན་ཚབ་མ་ཧྭ་ཁྲོན་ཡིན་གྱིས་ཕྱི་ཚེས ༢༠ ཉིན།  རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་དུས་དང་རྣམ་པ་ཀུན་ཏུ་ཨཱ་རུ་ན་ཅལ་མངའ་སྡེ་ཟེར་བར་ངོས་ལེན་མེད།  རྒྱ་གར་གྱི་དབུ་ཁྲིད་ཚོ་རྩོད་གཞི་ཅན་གྱི་ས་ཁུལ་དུ་གཟིགས་སྐོར་ལ་ཕེབས་པར་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ངོ་རྒོལ་ཡོད་ལ།  རྒྱ་གར་ལ་འབྲེལ་གཏུག་ནན་མོ་བཏོན་ཡོད།  ཅེས་བརྗོད་འདུག ཕྱི་ལོ ༡༩༡༤ལོར་བོད་དང་རྒྱ་གར་ཀྱི་ས་མཚམས་སུ  Mac Mohan  ས་ཐིག་ཟེར་བ་གསར་དུ་རྟགས་བརྒྱབས་ནས།  སྐབས་དེར་བོད་ཀྱི་ས་ཆ་མོན་རྟ་དབང་ཧྲིལ་བོ་རྒྱ་གར་གྱི་ས་ཁོངས་སུ་བཅུགས་པ་དང་།  དེ་ནས་ཕྱི་ལོ ༡༩༨༧ ལོར།  རྒྱ་གར་གྱིས་མོན་རྟ་དབང་ས་ཁུལ་དུ་ཨཱ་རུ་ན་ཅལ་མངའ་སྡེ་ཟེར་བ་བཙུགས་པ་རེད།...

འབྲོག་མྱི།       ཞིན་ཅང་ཨག་སོའུ་པེ་ཁྲིན་རྫོང་དུ་དྲག་པོའི་འཇབ་རྒོལ་དོན་རྐྱེན་ཞིག་བྱུང་ནས་ཉུང་མཐའ་ཡང་མི ༡༧ རྐྱེན་འདས་སུ་ཕྱིན་འདུག དེ་ཡང་ཨེ་ཞི་ཡ་རང་དབང་རླུང་ཁང་གི་ཡུ་གུར་སྡེ་ཚན་གྱིས་ཕྱི་ཚེས ༢༡ ཉིན་སྤེལ་བའི་གནས་ཚུལ་ལ་གཞིགས་ན། ཐེངས་འདིའི་དྲག་པོའི་འཇབ་རྒོལ་དོན་རྐྱེན་ཁྲོད་རྒྱ་གཞུང་གི་ཉེན་རྟོག་པ་བཞི་དང་། འཇབ་རྒོལ་བ་དགུ། དེ་མིན་ཉེན་རྟོག་པས་ནོར་ནས་བསད་པའི་མང་ཚོགས་བཞི་བཅས་ཁྱོན་བསྡོམས་པའི་མི ༡༧ རྐྱེན་འདས་སུ་ཕྱིན་ཡོད་པ་རེད། ས་གནས་གྲོང་ཁྱེར་སྤྱི་ཁྱབ་གཞོན་པ་མིང་ལ་ཐོར་ཏཱ་ཧན ཐོ་ཧྭི་ཏེ་ཟེར་བས་ཨེ་ཞི་ཡ་རང་དབང་རླུང་འཕྲིན་ཁང་ལ། ཕྱི་ཚེས ༡༧ཉིན། ཉེན་རྟོག་པས་པེ་ཁྲིན་རྫོང་དུ་ཁྱིམ་ཚང་ཞིག་ལ་ཞིབ་བཤེར་སྐབས་སུ་མི་སྐོར་ཞིག་ གིས་ལག་ཏུ་གྲི་བཟུང་ནས་འཇབ་རྒོལ་བྱས་པ་དང་། ཁྱིམ་ཚང་དེ་རུ་ཡུ་གུར་བ ༡༠ ལྷག་ཡོད་པ་དང་། ལག་ན་ལག་ཆ་བཟུང་མེད་པའི་ཉེན་རྟོག་པ་ཚོ་ཕྱིར་ཉེན་རྟོག་ལས་ཁུངས་སུ་འབྲོ་བའི་ ལམ་བར་དུ་གྲིས་བརྒྱབས་ནས་བསད་པ་རེད། དེ་ནས་ཉེན་རྟོག་པ་གཞན་རྣམས་ཀྱིས་མེ་མདས་བརྒྱབས་ནས་འཇབ་རྒོལ་བ་དགུ་བསད་པ་རེད། ཅེས་དང་། ཡང་གྲོང་ཁྱེར་སྤྱི་ཁྱབ་གཞོན་པ་དེས་འཁྲུག་འཛིང་དོན་རྐྱེན་བྱུང་རྗེས། མང་ཚོགས་དཀྱུས་མ་གཉིས་དང་། ས་གནས་སྨན་ཁང་གི་འགོ་ཁྲིད་ཅིག་དང་ཁོང་གི་བུ་མོ་བཅས་མི་བཞི་དོན་རྐྱེན་བྱུང་ས་ནས་གསོན་ཐབས་སུ་བྲོས་འགྲོ་བའི་སྐབས་སུ་འཇབ་རྒོལ་པར་ནོར་ནས་ཉེན་རྟོག་པས་བསད་པ་རེད། ཅེས་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག དོན་རྐྱེན་དེའི་ཐད་འཛམ་གླིང་ཡུ་གུར་བའི་ཚོགས་ཆེན་གྱི་མགྲིན་ཚབ་པ་ཏེལ་ཞ་ཐི་ཡིས་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཞིན་ཅང་ས་ཁུལ་དུ་གཞི་རྒྱ་ཆེན་པོས་ཡུ་གུར་བ་དམར་གསོད་དང་རྡུང་རྡེག་ཚ་ནན། འཛིན་བཟུང་བཙོན་འཇུག་བྱས་དང་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། ཅེས་སིན་འབྱིན་དང་སྐྱོན་བརྗོད་འདུག རྒྱ་རིགས་དང་ཡུ་གུར་བའི་བར་འགལ་ཟླ་བྱུང་ནས་ཞིན་ཅང་དེ་རྒྱ་ནག་གི་གནད་དོན་ཛ་དྲག་ཆེ་བའི་ས་ཁུལ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་པ་དང་། ...

འབྲོག་མྱིའི་བསྒྱུར།        ཉེ་ཆར། རྒྱ་རིགས་སྒྱུ་རྩལ་བ་ལྕམ་ལིའུ་ཞ་ཡི་བརྩམས་ཆས་འཇར་མན་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་བྷོར་ལེན་དུ་འགྲེམས་སྟོན་གནང་པ་དང་།  པར་རིས་དེ་དག་གིས་བཙོན་འོག་ན་ཡོད་པའི་ནོ་བྷེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་མཁན་ཞིག་གི་གཟའ་ཟླའི་འཚོ་བའི་འཇིགས་སྐུལ་དང་དངངས་སྐྲག་མཚོན་ཡོད། ཨ་ལས་པད་གོག་གམ་འདྲ་གཟིགས་རྩེད་ཆས་བྱིས་པ་རེ་རེ་གདོང་མར་བཏགས་ནས་མར་དཔྱང་པ།  གཞུང་ཡིག་ཁྲོད་འཐུམས་པའི་འདྲ་གཟིགས་རྩེད་ཆས་བྱིས་པ།  གཡོག་ལྭ་རིང་པོ་གོན་པའི་ངོ་གདོང་མེད་པའི་མི་རྣམས་འཇིགས་སྐྲག་ངང་ཕྲེང་བསྒྲིགས་པ་སོགས།  འདི་ཚང་མ་ནི་ལྕམ་ལིའུ་ཞའི་པར་ཆས་ཀྱིས་མངོན་པའི་འཇིགས་སྐྲག་དང་ཁེར་རྐྱང་གི་ མག་མོག་གི་ཡུལ་ལྗོངས་རེད། ཡུལ་ལྗོངས་དེ་ཚང་མ་བདེན་པའི་རྫུན་ལས་བླངས་པ་ཤར་སྟག་རེད་ལ། རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་གནོད་འཚེ་ཕོག་པའི་མི་སྣ་གལ་ཆེན་ཞིག་གི་གཟའ་ཟླའི་མི་ཚེ་ལས་བླངས་པ་རྐྱང་རྐྱང་རེད།  པར་བ། རི་མོ་བ།  སྙན་ངག་པ་ལིའུ་ཞ་ནི་རྒྱ་ནག་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོང་མཁན།  ནོ་བྷེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་མཁན་སྐུ་ཞབས་ལིའུ་ཞོ་པོ་ཡིས་གཟའ་ཟླ་རེད།  ཁོང་མོའི་ཁྱོ་གའི་བཙོན་པའི་མི་ཚེ་དེ་ཕྱི་ལོ ༢༠༠༨ ལོ་ནས་མགོ་བརྩམས།  སྐུ་ཞབས་ལིའུ་ཞོ་པོ་ལགས་ལ“ རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྲིད་དབང་མགོ་རྟིང་སློག་པའི” ཉེས་མིང་བཙུགས་ནས་ལོ ༡༡ གི་བཙོན་འཇུག་ཁྲིམས་ཐག་བཅད་པ་དང་།  ལྕམ་ལིའུ་ཞ་ཕྱི་ལོ ༢༠༡༠ ལོ་ནས་བཟང་བཙོན་དུ་བཀག ཕྱི་ལོ ༢༠༡༠ ལོའི་དབྱར་ཀ་ནས་ལྕམ་ལིའུ་ཞ་མི་མང་གི་མཐོང་ལམ་ལས་བརླག་སོང་།  སྐབས་དེར་ལྕམ་ལིའུ་ཞ་ལགས་པེ་ཅིང་གི་མགྲོན་ཁང་ཞིག་ཏུ་བཀག་ཉར་བྱས་ཡོད་པ་དང་། མགོའི་སྐྲ་བཞར་ནས་མགོ་རིལ་ཡིན་ཞིང་། རྒྱུ་སྲང་བལ་གྱི་སྟོད་ཐུང་ཞིག་གོན་ནས་མིའི་སྣང་བར་བཙུན་མ་ཞིག་དབང་མེད་དུ་ཤར་འོང་། ཕར་བལྟས་ཚོད་ཀྱི་ཧ་ཅང་ལྷོད་ཡངས་ཀྱི་རྣམ་པ་ཞིག་སྣང་པ་དང་། ...

ཧྥི་ལེ་ཕིན་གཞུང་གིས་ཧྥི་ལེ་ཕིན་རྒྱལ་ཁབ་གློག་དྲའི་ནང་ལས་ཀ་བྱེད་བཞིན་པའི་རྒྱ་ནག་གི་ལས་བྱེད་ཚང་མ་ཕྱིར་འབུད་གཏོང་རྒྱུ་ཡིན་ལུགས་བསྒྲགས་འདུག ཁ་སང་ཧྥི་ལེ་ཕིན་རྒྱལ་ཁབ་ནུས་ཁུངས་ལྷན་ཁང་གི་འགན་འཛིན་ཕི་ཊི་ལཱ་(Petilla)ཡིས་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ཏུ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བདེ་འཇགས་སྲུང་སྐྱོབ་ཆེད་ཧྥི་ལེ་ཕིན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་གློག་དྲའི་ནང་། རྒྱ་ནག་གི་ལས་བྱེད་པ་ ༡༦ ཡོད་པ་ཚང་མ་འདི་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༧ ནང་ཚུད་དུ་རྒྱ་ནག་ནང་ཕྱིར་ལོག་གཏོང་རྒྱུ་ཡིན་སྐོར་བརྗོད་ཡོད་པ་མ་ཟད། རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ཁབ་གློག་དྲ་ཚོང་གཉེར་ཁང་གིས་ཧྥི་ལེ་ཕིན་གློག་དྲ་ཚོང་གཉེར་ཁང་གི་བརྒྱ་ཆ་ ༤༠ ཡི་མ་རྐང་བཟུང་ཡོད་ཀྱང་། རྗེས་ཕྱོགས་ནས་ཧྥི་ལེ་ཕིན་གྱི་གློག་དྲ་ཚོང་གཉེར་ཧྥི་ལེ་ཕིན་གྱི་མིས་བྱེད་པ་མ་གཏོགས་གཞན་གྱིས་མི་ཆོག་སྐོར་བརྗོད་འདུག ཡང་ཁོང་གིས། ཧྥི་ལེ་ཕིན་གྱི་གློག་དྲའི་ལས་བྱེད་ཚོས་རྒྱ་ནག་གི་ལག་རྩལ་ཁོང་དུ་ཆུད་ཡོད་སྟབས། འདས་ལོར་ཧྥི་ལེ་ཕིན་གློག་དྲ་དོ་དམ་ཚན་པ་དང་ལག་རྩལ་ཚན་པ་གཉིས་ཀྱིས་གྲོས་ཆོད་ཅིག་བཞག་སྟེ། འདི་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༧ བར་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གློག་དྲའི་བྱ་བ་ཧྥི་ལེ་ཕིན་གྱི་མིས་ཡོངས་སུ་འཛིན་སྐྱོང་ཐུབ་པ་དགོས་ཀྱི་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་ནག་གློག་དྲ་ཚོང་གཉེར་ཁང་གིས་ཧྥི་ལེ་ཕིན་གྱི་གློག་དྲའི་ནང་གི་མ་རྐང་རྣམས་མུ་མཐུད་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་སྟབས། ཧྥི་ལེ་ཕིན་གློག་དྲ་ཚོང་གཉེར་ལས་འཛིན་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མིའི་ཁོངས་སུ་རྒྱ་ནག་གི་ཚོགས་མི་གཉིས་ཡོད་ལུགས་བརྗོད་ཡོད་པ་རེད། ཕྱི་ཚེས་ ༢༥ ཉིན་ཧྥི་ལེ་ཕིན་ནང་སྲིད་བློན་ཆེན་མཱ་མོལ་རོ་སི་ (Manuel Roxas)ཡིས། ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མིས་ཧྥི་ལེ་ཕིན་གྱི་གློག་དྲ་སྟངས་འཛིན་བྱེད་བཞིན་པ་དེར་བློ་བདེ་བོ་མེད་ལུགས་བརྗོད་ཡོད་པ་དང་། ཧྥི་ལེ་ཕིན་གྱི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ཞིག་གིས་ཀྱང་གསར་འགོད་ལྷན་ཚོགས་ཤིག་གི་ཐོག ཧྥི་ལེ་ཕིན་གློག་ཤུགས་ནུས་ཁུངས་ནང་རྒྱལ་ཁབ་བདེ་འཇགས་ཐད་ཀྱི་ནད་དུག་བསླེབས་འདུག་སྟབས། ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སིམ་འཛུལ་ལ་དོ་ཁུར་དགོས་ལུགས་བརྗོད་ཡོད་པ་རེད། འདས་པའི་ལོ་ཤས་ནས་བཟུང་རྒྱ་གཞུང་གིས་ལྷོ་ཤར་རྒྱ་མཚོའི་ཁུལ་གྱི་བདག་དབང་བརྩད་དེ། ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་ཉི་ཧོང་དང་ཧྥི་ལེ་ཕིན། མཱ་ལི་ཞེ་ཡ། ཝེ་ནམ་སོགས་ལ་རྩོད་རྙོག་མང་དུ་བསླངས་ཡོད་པ་ལྟར། རྒྱ་ནག་དང་ཧྥི་ལེ་ཕིན་གཉིས་བར་རྩོད་རྙོག་གི་རྣོ་ངར་ཆེ་རུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་མ་ཟད།...

འོད།        འཇར་མན་ནེའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྲིད་འཛིན་ཧི་ཁྲི་ ལེར་གྱིས་ཤམ་བྷ་ལར་དབང་སྒྱུར་བྱེད་འདོད་བྱུང་སྟེ། དམག་མི་ཁ་ཤས་ཤམ་བྷ་ལ་འཚོལ་དུ་བཏང་། དེ་ནི་དུས་རབས་ཉི་ཤུའི་ལོ་རབས་སུམ་ཅུའི་ནང་ཞིག་ཡིན། དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་བོད་ལ་དབང་སྒྱུར་བྱ་འདོད་པ་རེད། ཐོག་མར་ཆོས་གཞུང་ནས་གསུངས་པར་གཞི་བཅོལ་ནས་ཤམ་བྷ་ལ་འཚོལ་མཁན་གྱི་དམག་མི་དེ་ དག་བོད་ཡུལ་དུ་བསླེབས་ཤིང་། བོད་ཡུལ་ནས་ཁོ་ཚོས་གངས་ཏི་སེ་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཤིང་། གངས་ཏི་སེ་ནི་ཁྱད་མཚར་གྱི་རི་བོ་ཞིག་ཏུ་མཐོང་བར་མ་ཟད་རི་ངོས་ཀྱི་རི་མོར་ དཔེ་བྱས་ནས་གཡང་དྲུང་གི་རི་མོ་དམག་རྟགས་སུ་བླངས་ཏེ། མཚན་མོ་ཞིག་ལ་དམག་མང་བང་བསྒྲིགས་ཤིང་ལག་ཏུ་དཔལ་འབར་བཟུང་ནས་དགའ་སྟོན་བྱས་ ཤིང་། དགའ་སྟོན་གྱི་སྐབས་སུ་དམག་དཔུང་གཡུང་དྲུང་གི་དབྱིབས་སུ་བང་བསྒྲིགས་ཡོད། སྤྱིར་གཡུང་དྲུང་འདི་རྒྱལ་ཁབ་མང་བོར་དར་ཡོད་པ་དང་། བོན་རྣམས་ཀྱི་རྩ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་འདོད་ཀྱི་ཡོད། འདིར་གཡུང་དྲུང་གི་འབྱུང་ཁུངས་ནི་གངས་ཏི་སེའི་ངོས་ཀྱི་རི་མོ་དེ་ཡིན་མིན་ ལའང་བསམ་ཞིབ་མང་དུ་བྱེད་རྒྱུ་འདུག་སྙམ། ཕྱི་ལོ་༡༩༤༠ ཡས་མས་ཤིག་ནས་ཕལ་ཆེར་དམག་ལྭའི་དཔུང་པ་དང་དམག་དར་སྟེང་ཡོངས་ཁྱབ་ལྟར་གཡང་ དྲུང་གི་རྟགས་བཀོད། མཁས་པ་ཁ་ཤས་ཀྱིས་དེ་ནས་བཟུང་གཡང་དྲུང་གི་རི་མོ་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་དར་ནས་ཨུ་རུ་ སུ་ལའང་དར་བར་བཤད་མོད། ༡༩༡༨ ལོའི་ཨུ་རུ་སུའི་སྒོར་མོའི་སྟེང་དུ་གཡང་དྲུང་གི་རི་མོ་བཀོད་ཡོད་པས་ཨུ་རུ་ སུ་ལ་དེའི་སྔོན་ནས་ཡོད་པ་ཧ་ཅང་གསལ། གང་ལྟར་དེ་ནས་བཟུང་སྟེ་ད་ལྟ་ལ་ཐུག་གི་བར་དུ་ཤམ་བྷ་ལ་འཚོལ་མཁན་མང་བོ་ཞིག་ གངས་ཏི་སེ་ཡོད་སར་སོང་ཡོད། ཨུ་རུ་སུའི་སྨན་པ་ཚན་རིག་པ་གྲགས་ཅན་ཨེར་ནེ་སི་ཐི་མུལ་ད་ཧྲི་ཧྥུ་ Эрнест Мулдашев སོགས་ཀྱིས་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ་ལྟར་ན། གངས་ཏི་སེའི་ནང་དུ་འགྲོ་ཨེ་ཐུབ་ལྟ་མཁན་མང་བོ་བྱུང་འདུག་མོད།...