འོད་དཀར་དྲ་ཚིགས།

བོད་སིལ་བུ་སྐབས་ཀྱི་མདོ་སྨད་དང་ཙོང་ཁ་རྒྱལ་པོ།

རྩོམ་པ་པོ་ཐང་ཁད་ཅན།  བསྒྱུར་མཁན་གཅན་མུ་ཏིག

ས་བཅད་དང་པོ།         རྒྱལ་རབས་ལྔའི་སྐབས་ཀྱི་ཁྲིད་བུ་ཚང་གི་དབང་བསྒྱུར།

    དུས་རབས་བཅུ་བའི་མགོ་སྟོད་ཀྱི་ཐང་གི་ཡུལ་ཁམས་ནི་དབང་ཤེད་ཅན་ཚོས་ཁྱོད་ཤི་ང་གསོན་ཀྱི་གཡུལ་བཤམ་པའི་ལོ་ཟླ་ཅིག་དང་།  ཐང་རྒྱལ་ཁབ་མཐར་དུམ་བུར་གྱེས་ཏེ་རང་ས་བཅད་བཟུང་བྱེད་པའི་བཀོས་བཀོད་རྒྱུད་འཛིན་གྱི་ས་གནས་སྲིད་དབང་བཅུ་ཙམ་དུ་གྱུར་ཞིང་ལོ་རྒྱུས་སུ་དེ་ལ་རྒྱལ་རབས་ལྔའི་རྒྱལ་ཁབ་བཅུ་ཟེར།   སྐབས་དེ་ཤེད་དུ་ཐུ་བྷོད་བཙན་པོའི་ཡུལ་ཁམས་ཀྱང་སིལ་བུར་འཐོར་ཏེ་ལུང་ཕྲན་རེ་ལ་རྒྱལ་ཕྲན་རེ་བྱུང་བས་གཅིག་གྱུར་གྱི་རྒྱལ་པོ་མ་བྱུང་།  འདི་ལྟ་བུའི་གནམ་ས་བླ་འོག་བསྒྱུར་འདྲའི་འཕོ་འགྱུར་འདི་བྱུང་རྗེས་ཧི་ཞི་ (河西)  དང་གཙང་གསུམ་བཞུར་རྒྱུད་དུ་རིམ་གྱིས་ལིང་ཇུ་རོང་དྲུག་ཚོ་བ་གཙོ་བྱས་པའི་ཐུ་བྷོད་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་སྟོབས་ཤུགས་བྱུང་ལ་དེ་ནི་ཐུ་བྷོད་ཁྲིད་བུ་ཚང་གི་དབང་བསྒྱུར་མངའ་ཁོངས་རེད།

        ལིང་ཇུ་ནི་དེང་སང་ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་གྱི་ཝུ་ཝེ་ (武威)  གྲོང་ཁྱེར་དང་དེ་ནི་རྨ་ནུབ་དོག་ལམ་དང་དར་ལམ་གྱི་འགངས་ཆེ་བའི་གནས་ཤིག་ཡིན་ལ་ཀྲུང་གོའི་ལོ་རྒྱུས་སྟེང་གི་སྙན་གྲགས་ཀྱི་རྫ་རྔ་སིང་སིང་ལྡིར་བའི་གྲོང་ཁྱེར་ཞིག་ཀྱང་རེད།  འོན་ཏེ་གཞི་རྒྱ་ཆེ་ས་ནས་བརྗོད་ཚེ་ས་ཁོངས་དེ་རྒྱ་ཆེ་ལ་མངའ་ཁོངས་ཀྱི་ལྟེ་བ་འཕེལ་འགྱུར་གྱི་གོ་རིམ་མི་འདྲ་བ་གཉིས་རྒྱུད་འདུག      རྒྱལ་ཁབ་གསུམ་གྱི་སྔོན་ཏུ་ལིང་ཇུའི་དབང་བསྒྱུར་བྱེད་ཡུལ་ནི་ཡུས་ཁྲུན་ (翼城)ཏེ།  དེང་སང་གི་ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་ཐན་ཧྲེ་ (天水) ་གྲོང་ཁྱེར་ཀན་གོ་རྫོང (甘谷) གི་ནང་ཁུལ་རེད།  ཧན་ཝི་ཏུས་ (汉武帝) ཡོན་སའོ་ཁྲི་ལོ་གཉིས་པར་ཡོང་ཀྲིག་ (雍州)  དེ་ལིང་ཇུ་རུ་བརྗེས་ཤིང་དེའི་དབང་བསྒྱུར་མངའ་ཁོངས་སུ་ཕལ་ཆེར་ཧི་ཞི་  (河西)  ཡོངས་རྫོགས་ཚུད་ཡོད།   ཧོང་ཁྲི་ཁྲི་ལོ་དང་པོར་རྒྱལ་ཁབ་གསུམ་གྱི་གོང་མ་ཝེ་ཝིན་  (魏文帝)  གྱིས་ཚའི་ཕིས་  (曹丕)  ཆིན་ཀྲིག་ཏུ་མངགས་ཞིང་ལིང་ཇུ་དབང་བསྒྱུར་ཁུལ་ནུབ་གྱི་རྒོད་གཙང་དེ་དེང་སང་གི་ཝུ་ཝེ་གྲོང་ཁྱེར་དུ་སྤར་ཏེ།  ཅིན་ཁྲིན་(金城)དང་།  ཞི་ཕིན་ (西平)།  ཨན་ཏིན  (安定)།  པེ་ཏུས  (北地)  ལིང་ཇུ་ (武威)།  ཀྲང་ཡར  (张掖)།  ཅུག་ཆོན་  (酒泉)།  ཏུན་ཧོང་ (敦煌)།  ཞི་ཧེར  (西海)  བཅས་དེང་སང་གི་རྨ་ནུབ་དོག་ལམ་དང་མཚོ་སྔོན་ཤར་བྱང་ཁུལ།  ཉིན་ཤྭ་ལྷོ་ཁུལ་སོགས་འདུས་པའི་རྫོང་དགུ་ལ་དབང་བསྒྱུར།  དེ་ནས་ཆིན་ (清) རྒྱལ་རབས་བར་ལིང་ཇུ་སྲིང་གཞུང་གིས་རྒོད་གཙང་དང་།  ཡུང་ཁྲང་ (永昌)།  ཀྲིན་ཧྥན (镇番)།  གོ་ལིང།（古浪）ཕིན་ཧྥན་ (平番)  བཅས་རྫོང་ཁག་ལྔར་དབང་བསྒྱུར།  དེ་ཡང་རྒྱལ་རབས་ལྔའི་ལོ་རྒྱུས་གསར་མ་རུ་ཐང་གི་མངའ་ཐང་དར་རྒྱས་ཀྱི་རྩེ་མོར་སོན་དུས་ཧི་ཞི་ (河西)  དང་།  ལུང་ཧྲི  (陇右)  སོགས་ཁུལ་སོ་གསུམ་ཁྲོད་ལིང་ཇུ་ནི་སྟོབས་འབྱོར་ཆེ་ལ་ས་བཅུད་འཛོམས་ཤིང་མི་ཕྱུགས་འཕེལ་བས་གནས་འདིར་ཐང་གིས་རྟ་གསོས་ཤིང་རྟ་རྭ་བརྒྱད་བཙུགས་པས་རྟ་ཁྲི་སུམ་ཅུ་ལྷག་ཡོད་ཟེར།  ལིང་ཇུ་ལྷོ་རྒྱུད་དེ་ཧིན་ཧྲན་རི་བོ་ (横山)  དང་འབྲེལ་ཞིང་ནུབ་ཕྱོགས་ནུབ་ཡུལ་དུ་ཟུག  ཤར་ཧི་ཞི་ (河西)་  རུ་སླེབས་ཤིང་ས་ལ་དགེ་བཅུ་ཚང་བས་ལིང་ཇུ་ཞེས་པ་ནི་གནམ་འོག་ཕྱུགས་ས་ཨང་དང་པོ་རུ་ངོས་འཛིན་བྱེད།  འདིར་ལིང་ཇུ་དེ་ས་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་ཐོན་ཁུངས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པར་མ་ཟད།  རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་ཀྱང་རྣམ་པར་མཛེས་པ་ཞིག་རེད།

       རོང་དྲུག་གི་ཐུ་བྷོད་ཚོ་བ་ནི་ལིང་ཇུ་ལྟེ་བ་བྱས་བའི་ཐུ་བྷོད་རྣམས་འདུས་སྡོད་བྱེད་སའི་ས་ཁུལ་གཙོ་བོ་རེད། (续资治通鉴长编)་ ལས་རོང་དྲུག་པ་རྣམས་ནུབ་བྱང་གི་བོད་ཡིན་ལ་སྤྱང་ཚོ་བའི་ཁྲོད་དཔའ་ཞིང་མཛངས་ཟེར།  རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་མཁས་པ་མང་ཆེ་བའི་བསམ་པར་རོང་དྲུག་ནི་ལིང་ཇུ་ནུབ་ངོས་སུ་རླུང་གཡབ་ཀྱི་དབྱིབས་སུ་གྲུབ་པའི་རོང་དྲུག་གིས་གྲུབ་པར་འདོད་ཅིང་འདིར་སོམ་ཉི་བྱེད་སའི་གནས་སྤུ་ཙམ་ཡང་མ་མཆིས། ང་ཚོས་བསམ་པར་འདི་འདྲའི་ས་ཁམས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་འདི་ད་དུང་འཐུས་ཚང་མིན་པར་སྙམ་པས་དེ་ལས་ཀྱང་ཁུངས་བཙུན་པའི་བདེན་དཔང་འཚོལ་གྱིན་འདུག  ཐོག་མར་རོང་དྲུག་ཐུ་བྷོད་ཚོ་བ་ནི་རོང་དྲུག་ཁོ་ན་མ་ཡིན་པར་དེ་ནི་རོང་དྲུག་པོ་འདུས་སྡོད་བྱེད་སའི་གནས་གཙོ་བོ་ཡིན་འོས་ལ་ང་ཚོས་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆར་ཡང་ཁུངས་སྣེ་ཕྲན་བུ་རེ་རྙེད་ཐུབ།  ལོ་རྒྱུས་སྟེང་བྱུང་བའི་ཡང་ཧྥེ་རོང་  (妃阳谷) ནི་ལིང་ཇུ་ནུབ་ལྷོའི་ལྷོ་སྒར་ཆུ་ལག་སྟོད་རྒྱུད་ཀྱི་དེང་སང་གི་དཔའ་རིས་རྫོང་གི་མདོ་ལ་དང་འདན་མ་ནང་ཁུལ་གྱི་པིན་གོ་གཙང་པོ་ (冰沟河)། ཆུ་ཆེན་གཙང་པོ (大水河)།  ཞིས་ཧྲོས་གཙང་པོ་ (细水河) བཅས་ཀྱི་བཞུར་རྒྱུད་ཡིན་ལ་འདི་ནི་ལྷོ་རི་ཚོ་བཞིའི་ས་ཁུལ་ཡིན་ཞིང་ད་ལྟའི་བར་འབྲོག་ཁུལ་དང་རོང་དྲུག་གི་ཡ་གྱལ་དུ་ངེས། ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་ཁྲོད་ཀྱི་ཧོང་ཡོན་རོང་ (洪源沟)་ ནི་དེང་སང་གོ་ལིང་གཙང་པོ་ (古浪河) བཞུར་རྒྱུད་ཡིན་ལ་དོན་དངོས་སུ་གོ་ལིང་འགག（古浪峡）སྟོན་གྱིན་ཡོད།  དེའི་བཞུར་ཡུལ་ནི་དཔའ་རིས་རྫོང་ཝི་ཞའོ་ལིན་ལོག་གི་ཨན་ཡོན་གཞོང་ས་ (安远盆地)དང་།  མཆོད་རྟེན་དཀར་པོ། ལུང་གོ (龙沟)། ཞ་མ་ (夏玛)།  མགུ་ལིང་ཧོང་ཡང་ཁྲོན་ (黄羊川) ཆུ་བོ་སོགས་ཡིན།  དེང་སང་གི་ས་ཁམས་གནས་བབ་ལྟར་གཟིགས་ཚེ་དེས་ལིང་ཇུ་ལྷོ་ངོས་ཡོངས་ཟིན་ཞིང་འདི་ཉིད་རོང་དྲུག་གི་ཡ་གྱལ་དུ་བགྲང་འོས། དེ་ཡང་ (武经总要) ནང་ལིང་ཇུ་མངའ་ཁོངས་སུ་ཧའོ་མིན་གཙང་པོ་དང་། རོང་དྲུག  འ་ཞ་བཅས་འདུས་ཞེས་བཀོད། ཧའོ་མིན་གཙང་པོ་ནི་དེང་སང་གི་ (大通河) འཇུ་ལག་ཆུ་བོ་དང་། དེའི་བཞུར་ཡུལ་གྱི་དེང་གི་མཚོ་སྔོན་གྱི་མདོ་ལ་དང་། རྟ་རྒྱུགས་ཐང་། མིན་ཡོན། ཧའོ་ཀྲའོ་དང་།ཀན་སུའུ་དཔའ་རིས། ཡུང་ཏིན་ (永登)། ཧོང་ཀུའུ་(红古)་ བཅས་ཡིན་པས་རོང་དྲུག་གི་ནང་དུ་ཧའོ་མིན་རོང་ཡང་འདུ་འོས།  གོང་གི་རོང་གསུམ་པོ་རྩ་བའི་ཆ་ནས་གཏན་འབེབས་བྱེད་ཐུབ་མོད་དེ་མིན་གྱི་རོང་གསུམ་པོ་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་དུ་བཀོད་མེད། འོན་ཏེ་སུང་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ཀྱི་ཐུ་བྷོད་ཚོ་བའི་མངའ་ཁོངས་དང་སྐབས་དེ་ཤེད་ཀྱི་རོང་དྲུག་ཚོ་བའི་རྟེན་གཞིར་གཞིགས་ཚེ་ང་ཚོས་བསམ་པར་ཀྲོན་ལིང་ (庄浪河谷)་ གཙང་རོང་དེ་རོང་གཅིག་ཏུ་རྩིས་འོས་སྙམ། དེའི་སྟེང་དུ་ད་དུང་རྒོད་གཙང་ནུབ་ལྷོ་དང་ཡུང་ཁྲང་ (永昌)  ལྷོ་རའི་ཤར་གཙང་རོང་ཆེན་མོ་དང་ནུབ་གཙང་རོང་ཆེན་མོ་བཅས་སྡོམ་པའི་རོང་དྲུག་ཡིན་ལ་རོང་དྲུག་པོ་འདི་ལོ་རྒྱུས་སྟེང་གི་དཔའ་རིས་ས་ཁོངས་དང་མཐོད་གཏུགས་ཐུབ།  རོང་དྲུག་ཐུ་བྷོད་ཚོ་བའི་སྲིད་དབང་གི་ཆགས་གྲུབ་དེ་དུས་རིམ་མི་འདྲ་བ་གཉིས་བརྒྱུད་ཅིང་དུས་རིམ་དང་པོ་ནི་ཐང་མཇུག་གི་རྒྱལ་རབས་ལྔ་དང་རྒྱལ་ཕྲན་བཅུ་ནས་སུང་བྱང་མའི་སུང་ཀྲིན་ཙུང་ཞན་ཕིན་ཁྲི་ལོ་གསུམ་པའི་བར་ཡིན་ལ་དེ་ནི་ཐུ་བྷོད་ཚོ་དཔོན་ཁྲིད་བུ་ཚང་གི་དབང་བསྒྱུར་དང།  དུས་རིམ་གཉིས་པ་ནི་སུང་བྱང་མའི་དུས་འགོར་ཐུ་བྷོད་ཚོ་བའི་ཚོ་དཔོན་དུ་གྱུར་པ་འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་རེད།

            ཐང་ཀོན་ཏིག་ཁྲི་ལོ་དང་པོ་ (763)  ཐུ་བྷོད་ཀྱིས་ཁྲང་ཨན་གཏོར་ཞིང་ཀོན་ཏིག་ཁྲི་ལོ་གཉིས་པར་ཞང་ཆེན་པོ་ཀླུ་ཞེན་གྱིས་ཐུ་བྷོད་ཀྱི་དམག་དཔུང་ཁྲིད་དེ་ལིང་ཇུ་འཕྲོག  འདི་ནི་གཙང་ནུབ་དང་མཚོ་ཤར་ས་ཁུལ་བོད་ལག་ཏུ་ཤོར་བའི་ཆེས་མཐའ་མཇུག་གི་གྲོང་འགངས་ཆེན་ཞིག་རེད།  འདིའི་རྗེས་ནས་ཐང་ཞན་ཐུང་ཁྲི་ལོ་གཉིས་པར་ (816)  ཀྲང་ཡིས་ཁྲའོ་ (张义潮)  ཡིས་ཐུ་བྷོད་དང་རྒྱ་དམག་བདུན་སྟོང་ཙམ་ཁྲིད་དེ་ལིང་ཇུར་རྒོལ་ཞིང་ཐུ་བྷོད་ཀྱིས་ལིང་ཇུ་ལོ་ངོ་བརྒྱ་ལ་ཉེ་བའི་རིང་ཐད་ཀར་དབང་བསྒྱུར་བྱས།  གནས་བབ་འདི་མུ་མཐུད་དེ་མ་གནས་ཀྱང་ཉེ་བའི་ལོ་ངོ་བརྒྱ་སྟེ།  མི་རབས་གསུམ་གྱི་རིང་ལ་ཐུ་བྷོད་རྣམས་འདུས་སྡོད་བྱེད་སའི་རྟེན་གཞི་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ལ་འདི་ནི་གལ་ཆེ་བའི་མི་རིགས་ཤིག་འཕེལ་འགྱུར་བྱེད་པའི་དུས་སྐབས་ཤིག་ཀྱང་རེད།  དེ་བས་ཐང་མཇུག་གི་རྒྱལ་རབས་ལྔ་དང་སུང་གི་མགོ་སྟོད་ལ་དེ་ཉིད་ཐོག་མཐའ་ཀུན་ཏུ་ཐུ་བྷོད་ཚོ་བས་བཟུང་ཞིང་ཁོ་ཚོས་ཡུལ་དབུས་རྒྱལ་རབས་དང་རྟེན་འབུལ་འདེགས་རེས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་བཟུང་། རྒྱལ་རབས་ལྔའི་ལོ་རྒྱུས་རྙིང་མའི་ཐུ་བྷོད་ཏུ་བཀོད་པ་ལྟར་ན་ཐང་གི་ཁྲང་ཞིན་ཁྲི་ལོ་བཞི་པ་ (933) ལོར་ལིང་ཇུ་ས་གནས་དཔོན་སུང་ཀྲའོ་ (孙超)  ཡིས་ཐོ་པ་དམག་སྤྱི་ཆེན་མོ་ཁྲུན་ཞི་དང་། དགེ་སློང་། ཏའོ་ཆོས་པ། ཧྲི་ལོ་ཡང་བཅས་ལ་ཡི་གེ་སྤྲིངས་ཏེ། རྒྱལ་སར་འབྱོར་ཞིང་མིན་ཙུང་གིས་སུང་ཀྲའི་ཁུལ་ལྟ་ཞིབ་དཔོན་དུ་བསྐོས། ཆིན་ཐའེ་ཁྲི་ལོ་དང་པོ་ (934)་ ལོར་ལྟ་ཞིབ་དཔོན་གྱི་སྐུ་ཚབ་ལི་ཝིན་ཆན་ (李文谦) བཀའ་དང་ལེན་བྱས་ཤིང་ལོ་འགའི་རྗེས་སུ་ལིང་ཇུའི་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཝུན་ཆན་གནས་དབྱུང་བཏང་བ་དང་།  ལིན་ཝུ་ (灵武) ་ཧྥུན་ཧུན་ (冯晖) གྱིས་དམག་སྤྱི་ཝུ་ཅིས་ཞིན་ (吴继兴)་མངགས་ཏེ། ཝིན་ཆན་གྱི་ཚབ་བྱེད་དུ་བཅུག་ལ་འདི་ནི་ཐན་ཧྥུ་ཁྲི་ལོ་བདུན་པ་ (942) རེད། དེའི་ཕྱི་ལོར་ཅིན་ཀོ་ཙུང་གིས་ཅིན་ཀྲིག་ (泾州) དང་ཁྲུན་ཐིན་ཧུན་ (陈延晖)  ལ་གཞུང་ཡིག་བསྩལ་ཏེ།  ལིང་ཇུར་མངགས་ཤིང་ལིང་ཇུའི་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཁོང་ལ་རྒྱབ་སྐྱོབ་མཛད་པས་ཐུན་ཧུན་ས་གནས་དཔོན་ཆེན་དུ་བསྐོས།  དེ་ནས་ཧན་ཡུ་ཏུས་ (汉隐帝) བར་དུ་ལིང་ཀྲིག་སྐུ་ཚབ་དེ་ཁྲིད་བུ་རྒྱལ་སྲས་ཀྱིས་མཛད་ཅིང་ཧན་གྱིས་སྐབས་སུ་དེ་མ་ཐག་མཐའ་སྲུང་དཔོན་དུ་བསྐོས།  ཀྲིག་ཀོན་ཧྲིན་ཁྲི་ལོ་གཉིས་པ་ (952)  ལོར་ཁྲིད་བུ་རྒྱལ་སྲས་ཀྱིས་མི་མངགས་ཏེ། དམག་སྤྱིའི་འགན་བླང་།  དེ་དུས་ཧྲོ་མིས་ཧྲིས་ཝང་ཅིན་ཅོན་ (王峻荐)  གྱི་གྲོགས་པོ་ཧྲིན་ཧྲི་ཧོ་མཐའ་སྲུང་སྤྱི་ཁྱབ་དཔོན་དུ་བསྐོས། ལིང་ཀྲིག་དེ་བྱང་ཁུལ་མིི་རིགས་འདུ་འཛོམས་བྱེད་ཡུལ་ཞིག་ཡིན་ལ་ཧྲི་ཧོ (师厚)  བློ་ཆུང་ལ་འཇོན་ཐང་ཆུང་བས་ཧྲི་ཙུང་གི་སྐབས་སུ་ཧྲི་ཧོས་རང་ཉིད་ཀྱི་བུ་བསྐྱུར་ཏེ་བྲོས་ཤིང་ཕྱིས་སུ་ལིང་ཇུ་དེ་རིམ་གྱིས་རྒྱ་ནག་དང་རིང་དུ་གྱེས་ཞེས་བཀོད།

ང་ཚོས་བསྐྱར་དུ་གཤམ་གསལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་ཁྲོད་བཀོད་པའི་ཡིག་ཆ་རྣམས་ལ་གཟིགས་པར་བྱ།

     སུང་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སུ་ཆན་ཏིག་ཁྲི་ལོ་བཞི་བ་ (966) ལོར་ཞི་ལིང་གཞུང་གི་ཁྲིད་བུ་དགའ་ཁྲི་ཡིས་སུང་སྲིད་གཞུང་ལ་གྲུ་གུ་བ་ཉིས་བརྒྱ་ལྷག་དང་རྒྱའི་བཙུན་པ་དྲུག་ཅུ་ཙམ་སའོ་ཧྥང་ (溯方) བརྒྱུད་ནས་འོང་སྟེ་ཚོ་བ་རྣམས་བཅོམ་ལ་བཙུན་པས་འཕགས་ཡུལ་དུ་བསྐྱོད་དེ་དམ་ཆོས་ཞུ་འདོད་པས་ཀན་ཀྲིག་ཏུ་འབྱོར་ཞེས་ཀྲའོ་པོས་ལན་གནངས།

       དེ་མིན་ད་དུང་སུང་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སུ་ཁྲུན་ཧ་ཁྲི་ལོ་གཉིས་པ་ (991) ཞི་ལིང་གཞུང་ (西凉府) ་གི་གཡོན་རུའི་རྒྱལ་པོ་བློ་དཔག་ (押蕃落副) གིས་ཁྲིད་བུ་ཡོན་ཏན་སྐྱེས་འབུལ་བར་མངགས་ཤིང་ཁྲུན་ཧ་ཁྲི་ལོ་བཞི་བར་ཡོན་ཏན་འདས་བས་ཁོའི་གཅུང་ཀླུ་འབུམ་ལ་ཕའོ་ཧྲིན་ལིང་ (保顺郎将) དམག་སྤྱིའི་འགན་བཞེས་སུ་བཅུག  ཁྲུན་ཧ་ (淳化) ཁྲི་ལོ་ལྔ་བའི་དཔྱིད་དུས་ཞི་ལིང་གཞུང་ (西凉府) གི་གཡོན་རུ་རྒྱལ་པོ་བློ་དཔག་ (押蕃落副) གིས་ཁྲིད་བུ་ཀླུ་འབུམ་དང་ཏོ་ལོ (都罗)  ཚོ་བའི་ཚོ་དཔོན་མངགས་ཏེ་རྟ་འབུལ་བར་འབྱོར་ཞེས་བཀོད།

(续资治通鉴长编)  ས་བཅད་ཞེ་གསུམ་དུ་ཞན་ཕིན་ཁྲི་ལོ་དང་པོ (998) ཟླ་བཅུ་གཅིག་པར་ཧི་ཞི་དམག་གི་གཡོན་རུས་གེ་ཏིག་ (归德) དམག་སྤྱི་ཁྲིད་བུ་ཀླུ་འབུམ་སུང་སྲིད་གཞུང་ལ་ཕོ་ཉར་བརྫངས་ཤིང་ཀླུ་འབུམ་ལ་ཨན་ཡོན་དམག་ (安远) སྤྱི་ཆེན་མོའི་དཔོན་གནས་བསྩལ།

(续资治通鉴长编) ས་བཅད་ཞེ་གསུམ་དུ་ཞན་ཕིན་ཁྲི་ལོ་གསུམ་པ་ (1000) ཟླ་བཅུ་པར་ཞི་ལིང་གཞུང་ (西凉府) རོང་དྲུག་གི་ཚོ་དཔོན་ཆེན་མོ་ཁྲིད་བུ་ཀླུ་འབུམ་ལ་དམག་སྤྱི་དང་། ལིང་ཅང་ (郎将) སི་ཀུ་ (司戈)  སོགས་མཚན་གསོལ།

(续资治通鉴长编)  ས་བཅད་ཞེ་དགུ་རུ་ཞན་ཕིན་ཁྲི་ལོ་བཞི་བ་ (1001) ཟླ་བཅུ་བར་ཞི་ལིང་གཞུང་གི་རོང་དྲུག་ཚོ་དཔོན་ཆེན་མོ་འཕན་བློ་གྲོས་ཡན་ཀྲིག (盐州)  ལྟ་སྲུང་དཔོན་དང་ལིན་ཀྲིག་ (灵州) ནུབ་ངོས་ཀྱི་མྱུལ་ཞིབ་དཔོན་དུ་བརྫངས་ཤིང་ཐོག་མར་མཐའ་སྲུང་དམག་དཔོན་ལིས་ཇུས་ཧག་ (继迁) དང་འདུམ་པས་འཕན་བློ་གྲོས་ལ་ཚིས་ཧྲི (刺史) ཡི་ཐོབ་དང་ཡི་གེ་གནངས།  དེ་ནས་ཀྲང་ཆིས་ཞན་ (张奇贤) ཀྱིས་རོང་དྲུག་དཔོན་གྱི་མཚན་གསོལ་ཞིང་ལིན་ཀྲིག་ (灵州) ནུབ་མའི་མྱུལ་ཞིབ་དཔོན་གྱི་གོ་གནས་ཡང་གནངས་ཤིང་ལག་རྗེས་འཇོག་པར་རེ་བས་ཅེ་ཡོ་ (节钺) དཔོན་གྱི་གོ་གནས་གསོལ་ཞིང་བློན་བསྡུས་ཏེ་དོན་དེ་མོལ་བས་འཕན་བློ་གྲོས་ནི་ཚོ་དཔོན་ཡིན་ལ་ཐུ་བ་འཇུ་ཆེན་བཀུམས་པས་ཚིས་ཧྲི་ (刺史) ཡི་དཔོན་གནས་སྤྲོད་སྒུག་ཡང་གོ་གནས་འདི་ཆུང་བས་ཅེ་ཡོ་ (节钺)  མ་གནངས་བར་རྒྱལ་པོའི་མཚན་གསོལ་ཡང་འདི་ཉིད་རྒྱུན་སྲོལ་དང་འགལ།  དེ་ཅིའི་ཕྱིར་ཅེ་ན་མཚན་བྱང་འདི་སྤྱིར་འདི་མཐའ་མི་ལ་གསོལ་བའི་ལུགས་མེད་པས་འགོག་སྲུང་མྱུལ་ཞིབ་དཔོན་གྱི་མཚན་གསོལ། ཁྲིད་བུ་ཀླུ་འབུམ་ནི་རོང་དྲུག་ཚོ་བའི་ཚོ་དཔོན་ལོ་གཅིག་ཁོ་ན་མཛད་རྗེས་འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱིས་ཚབ་བགྱིས་པ་མཐོང་ཐུབ་ལ་དེའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་ནི་ཀྲང་ཆིས་ཞན་ (张奇贤)  གྱིས་སུང་སྲིད་གཞུང་ལ་ཞུ་འབུལ་བྱས་ཏེ་བྱུང་བའི་ཞི་འཇམ་གྱི་དབང་ཆ་བརྗེ་བསྒྱུར་བྱས་པ་ལས་ནང་ཁུལ་གྱི་འགལ་བ་མིན་ལ་སུང་སྲིད་གཞུང་གིས་ཐུ་བ་འཇུ་ཆེན་འགོག་རྒོལ་བྱེད་པའི་ཆབ་སྲིད་དང་དམག་དོན་གྱི་དགོས་མཁོ་བཅས་ཀྱིས་ཐད་ནས་ཡིན་ཡང་དེ་ལའང་ཆ་རྐྱེན་ངེས་ཅན་མཁོ་བས་གཤམ་གསལ་གྱི་ཡིག་ཆར་གཟིགས་ཚེ་རགས་ཙམ་རྟོགས་ཐུབ།

(续资治通鉴长编)  ས་བཅད་ཞེ་དགུ་བར་བཀོད་པར་ལྟར།

        ཞན་ཕིན་ (咸平) ཁྲི་ལོ་བཞི་པ (1001) ཟླ་བཅུ་པར་ཞི་ལིང་གཞུང་ (西凉府) རོང་དྲུག་གཡོན་རུའི་རུ་དཔོན་གཞོན་པ་ཁྲིད་བུ་ཀླུ་འབུམ་་གྱིས་ཡིག་ཀྲིག་ (宥州) ལྟ་ཞིབ་དཔོན་དང་དེ་མིན་ཏོ་ལོ་ཚོ་བའི་ཚོ་དཔོན་ཁྲིའུ་ཧྲི་ཆིས་ (褚实奇) སོགས་མི་གསུམ་ཞི་འདུལ་དམག་དཔོན་ཆེན་མོར་བསྐོས་ཤིང་ཞི་ལིང་ (西凉) སུང་གི་ཕོ་བྲང་དུ་བསྐྱོད་དེ་རོང་དྲུག་དེ་གཡས་གཡོན་རུ་གཉིས་སུ་དབྱེ་ཞིང་གཡོན་རུའི་དཔོན་ནི་ཀླུ་འབུམ་དང་གཡས་རུའི་དཔོན་ནི་ཚེ་ལོ་ཞི་པོ་ (促勒锡卜)  ཡིན་ཞིང་སུང་ནས་ཕེབས་པའི་བཀའ་ལུང་ཡོད་དོ་ཅོག་ཀླུ་འབུམ་ཁོ་ནས་ལག་ཏུ་བསྟར་གྱིན་ཡོད་ལ་མཐའི་ཡུལ་གྱི་གནད་དོན་རྣམས་འཕན་བློ་གྲོས་ལ་བློ་འདྲི་ཞེས་ཞུས།

ཁྲིད་བུ་མི་རབས་བཞིས་ལིང་ཇུ་ལ་དབང་བསྒྱུར་བྱས་ཤིང་ཕལ་ཆེར་མི་ལོ་ང་གཅིག་ཟིན་ཞིང་དེ་བཞི་པོའི་དབང་བསྒྱུར་གྱི་དུས་ཡུན་རྣམས་དབྱེ་ན་འདི་ལྟ་སྟེ།

ཁྲིད་བུ་རྒྱལ་སྲས་ཀྱིས་ཆན་ཡིག་ཁྲི་ལོ་གཉིས་པ་ (949)  ལོར་དཔོན་གྱི་འགན་བཞེས་ཏེ་ཧི་ཞི་སྤྱི་ཁྱབ་དཔོན་དང་ཧི་ཞི་དམག་དཔུང་གི་སྤྱི་ཁྱབ་དཔོན་གྱི་སྐུ་ཚབ་ (留后) བྱས།

ཁྲིད་བུ་དགའ་ཁྲིས་ཞན་ཏིག་ཁྲི་ལོར་འགན་བཞེས་ཏེ་ཞི་ལིང་གཞུང་གི་དཔོན་བྱས།

ཁྲིད་བུ་ཡོན་ཏན་གྱིས་ཐའེ་ཕིན་ཁྲི་ལོ་བརྒྱད་པར་ (983) དཔོན་གྱི་གོ་གནས་བླངས་ཏེ་ལིང་ཇུ་དཔོན་དང་གཡོན་རུའི་རྒྱལ་པོ་མཛད།

ཁྲིད་བུ་ཀླུ་འབུམ་གྱིས་ཁྲུན་ཧ་ཁྲི་ལོ་བཞི་བ་ (993) ཡོན་ཏན་གྱི་ཚབ་བྱས་ཏེ་དཔོན་གནས་བཟུང་།  ཞན་ཕིན་（咸平）ཁྲི་ལོ་གསུམ་པ་ (1000) ལིང་ཇུ་རོང་དྲུག་གི་ཚོ་དཔོན་ཆེན་མོ་བྱས།

        ཞོར་ལ་ངེས་པར་དུ་གསལ་བཤད་གནངས་རྒྱུ་དེ་ཁྲིད་བུ་ཚང་ནི་ཐུ་བྷོད་ལས་བོད་འབངས་མིན་ལ་ (塭末)  རྒྱལ་རབས་ལྔའི་ལོ་རྒྱུས་རྙིང་བའི་ཐུ་བྷོད་ཅེས་པའི་ནང་དུ་ཁྲིད་བུ་རྒྱལ་སྲས་ནི་དཔོན་པོ་རེད་ཅེས་གསལ་བོར་བཀོད་འདུག་ལ་འདིས་ཁྲིད་བུ་ཚང་ལིང་ཇུ་རུ་ཡུན་རིང་འཚོ་སྡོད་བྱས་ཤིང་སྟོབས་འབྱོར་གཉིས་ལྡན་ཞིག་ཡིན་པ་མཚོན།  གལ་ཏེ་ནོར་འཁྲུལ་བྱུང་མེད་ན་བོད་སྐད་ཀྱི་ཁྲིད་བུ་ཅེས་པ་ནི་རྗེ་པོ་ཡིན་འོས་ལ་མཁས་པ་ལ་ལས་ཆེད་པོ་ཡིན་པར་ཡང་དགོངས་ཀྱིན་འདུག  དེ་བཞིན་དུ་སུང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་མང་པོའི་ཁྲོད་ཁྲིད་པོ་ཚང་ཐུ་བྷོད་ཡིན་ལ་ཕྱིས་སུ་ལིང་ཇུ་རུ་སྡོད་པའི་བོད་འབངས་ (塭末)  ཡིན་ཞེས་བརྗོད་པས་ལིང་ཇུ་རུ་ལོ་ངོ་བརྒྱ་ཕྲག་བསྡད་པའི་ཐུ་བྷོད་དང་འདྲེས་པ་རེད་ཅེས་པ་ནི་ཡིད་རྟོན་རུང་ངོ་སྙམ། ཕྱི་ནང་གི་མཁས་པ་མང་པོ་ཞིག་གིས་ཁྲིད་བུ་ཚང་ནི་མི་རབས་གསུམ་ལས་བཞི་རུ་དགོངས་ཀྱིན་མེད་ཅིང་དེའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ནི་ཁྲིད་བུ་རྒྱལ་སྲས་དང་ཁྲིད་བུ་དགའ་ཁྲི་ཡི་བོད་སྐད་ཀྱི་གདངས་འདྲ་བས་ང་ཚོས་ནོར་འདུག་སྙམ་ལ་དོན་དངོས་ཐོག་མི་བཞི་རེད། (续资治通鉴长编)  ཞེས་པའི་ས་བཅད་སོ་དགུ་རུ་ཞན་ཕིན་ཁྲི་ལོ་དང་པོ་ (998)  ཧི་ཞི་དམག་གི་གཡོན་རུ་དམག་སྤྱི་ཁྲིད་བུ་ཀླུ་འབུམ་སུང་ལ་བསླེབས།  ཧི་ཞི་དམག་ནི་ལིང་ནུབ་མའི་གཞུང་སྟེ་ཀླུ་འབུམ་མི་རབས་བཞི་སུང་སྲིད་གཞུང་གིས་ཚོ་དཔོན་དུ་བསྐོས་ཤིང་སྐྱེས་འབུལ་རང་དགར་མ་བཏེགས་ཀྱང་དེང་ནས་བཟུང་ཆིབས་རྟ་ཉིས་སྟོང་ལྷག་འབུལ་ཞེས་པའི་ཚན་པ་འདིས་གནད་དོན་དེ་གསལ་བཤད་ལེགས་པོ་བྱེད་ཐུབ།

ས་བཅད་གཉིས་པ།       སུང་གི་དུས་མགོའི་འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར།

             宋会要辑稿。西凉府  ཅེས་པར་ཞན་ཕིན་ (咸平)  ཁྲི་ལོ་བཞི་བའི་ཚེས་བཅུ་ལ་རོང་དྲུག་ཚོ་བའི་མགོ་དཔོན་འཕན་བློ་གྲོས་ཡན་ཀྲིག་ (盐州)  འགོག་སྲུང་དཔོན་དང་ལིན་ཀྲིག་ (灵州)  ལྷོ་ངོས་ཀྱི་ལྟ་ཞིབ་དཔོན་གཅིག་ལྕོགས་སུ་བསྐོས་ཞེས་བཀོད་ལ།  འདི་ནི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་སྟེང་བཀོད་པའི་འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱི་མཚན་དང་དཔོན་གནས་དང་པོ་རེད།  དེ་ན་ཁོང་ཅི་ལྟར་རོང་དྲུག་བོད་ཀྱི་ཚོ་དཔོན་དུ་བསྡད་པ་རེད་ཅེ་ན།  སུང་སྲིད་གཞུང་གི་སྲིད་བྱུས་འོག་དབང་ཤུགས་བདེ་འཇགས་ངང་བརྗེ་སྤོར་བྱས་པ་ཐག་གིས་གཅོད་ཐུབ།  ལོ་དེའི་ཟླ་བཅུ་གཅིག་པར་ཁྲིད་བུ་ཀླུ་འབུམ་ནི་རོང་དྲུག་བོད་ཀྱི་ཚོ་དཔོན་ཆེན་མོའི་གཡོན་རོང་གི་མགོ་དཔོན་དང་ཡུག་ཀྲིག་ (宥州) དཔོན་བྱས་མོད།  སྲིད་གཞུང་གིས་ཀླུ་འབུམ་གྱི་སྒེར་དབང་ཕབ་སྟེ་འཕན་བློ་གྲོས་དངོས་སུ་མཐའ་ཁུལ་གྱི་ལས་དོན་ནང་ཞུགས་སུ་བཅུག

           ལོ་རྒྱུས་སུ་འཕན་བློ་གྲོས་ལ་འཕན་བློ་ཆིས་ (博罗齐)  ཀྱང་ཟེར་ལ་མི་འདི་དོན་དངོས་སུ་ཅི་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ནམ།  ཐོར་མར་འཕན་ཞེས་པའི་རུས་ལ་གཟིགས་ཚེ་དེ་ནི་དེང་སང་བོད་ལྗོངས་ས་ཁུལ་གྱི་འཕན་ཡུལ་གྱི་འཕན་ཏེ།  སའི་མིང་ཡིན་པས་ང་ཚོས་འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱི་མེས་པོ་ནི་འཕན་ཡུལ་ནས་ཡིན་ཞེས་བརྗོད་ཆོག  དེའི་མིང་བློ་གྲོས་ཞེས་པ་དེ་དཔའ་རིས་ས་ཁུལ་གྱི་བགྲེས་པོ་ཞིག་གིས་ལག་བྲིས་བྱས་པའི་ལིང་ཇུའི་ལྷོ་རི་ཡི་ལོ་་རྒྱུས་ཤིག་མཐོང་མྱོང་ཞིང་དེའི་ནང་དུ་འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱི་མི་འདི་ལྟར་བྲིས་ཡོད་པ་མཐོང་ཟེར།

         མིན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ (明史) ཀྱི་ས་བཅད་སུམ་བརྒྱ་བཅུ་བའི་འཕན་ཀྲིག་ཝེ་ (潘州)  ཞེས་པར་སུང་གི་སྐབས་སུ་ཐུ་བྷོད་འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱི་མངའ་འོག་ཡིན་པས་འཕན་ཀྲིག་ཅེས་བཏགས་ཟེར།  དེང་གི་གྲགས་ཅན་མཁས་པ་དམུ་དགེ་བསམ་གཏན་གྱིས་བློ་ཐག་ཆོད་པའི་ངང་འཕན་ཞེས་པའི་མིའི་མིང་དང་སའི་མིང་རྣམས་དེང་གི་བོད་ལྗོངས་ས་ཁུལ་གྱི་འཕན་ཡུལ་དང་འབྲེལ་ཞིང་སྲོང་བཙན་གྱི་སྐབས་སུ་མངགས་པའི་དམག་དཔུང་གི་རྒྱུད་ཡིན་པ་སྨོས་མེད་རེད་ཟེར། སྤྱིར་རོང་དྲུག་བོད་ཚོ་བའི་ཚོ་དཔོན་འཕན་ཀྲིག་ནས་བཟུང་ཐུ་བྷོད་མི་རིགས་ཡིན་པ་ཐག་ཆོད་ཡིན་མོད།  འོན་ཏེ་ཁོང་ཉིད་བྱུང་པ་ཅུང་ཐོལ་བྱུང་རེད། ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་ལ་ཞིབ་ཏུ་གཟིགས་ཚེ་ཁོང་གི་ལག་རྗེས་སོགས་མཐོང་རྒྱུ་མེད་ཀྱང་ཕྱིས་ཀྱི་ཁོང་གི་གཅུང་གཡུ་ཐོག་སྲས་ཀྱི་མཛད་རྗེས་ཁྲོད་འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱི་ཕྱག་རྗེས་ཕྲན་བུ་རེ་རྙེད་ཐུབ།  དེ་ཡང་ (续资治通鉴长编) ཞེས་པར་བཀོད་པ་ལྟར་ན་ཆིན་ཀྲིག་ཙོང་དཀར་ཚོ་བའི་ (总嘎尔部)  གཡུ་ཐོག་སྲས་ཀྱིས་དམིགས་བསལ་གྱི་ཕོ་ཉ་མངགས་ཏེ་སྐྱེས་བཏེགས་ཞེས་བཀོད།  མ་གཞིར་འཕན་བློ་གྲོས་ཚང་ནི་ཆིན་ཀྲིག་སྟེ་དེང་གི་ཐན་ཧྲེ་ (天水) རུ་གནས་ཤིང་འདི་ལྟར་བྱས་ཚེ་གནད་དོན་དེ་ལས་ཀྱང་སྟབས་བདེ་ངང་ཐག་གཅོད་བྱ་ཐུབ།  འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱི་སྐྱེས་ཁུངས་ནི་དེང་སང་བོད་ལྗོངས་ས་ཁུལ་གྱི་འཕན་ཡུལ་ལྷུན་གྲུབ་རྫོང་ཡིན་པ་དང་བོད་ཀྱི་དམག་དཔུང་དང་ལྷན་དུ་དེང་གི་ཟི་ཁྲོན་ཏེ་འཕན་ཀྲིག་ཏུ་འབྱོར་ཞིང་ཧ་ལམ་རྒྱལ་རབས་ལྔའི་སྐབས་སུ་ཆིན་ཀྲིག་ཏུ་འོང་ལ་སུང་གི་དུས་སྐབས་སུ་ལིང་ཇུ་ཁུལ་ཏུ་སླེབས།  ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་ལྟར་ན་འཕན་བློ་གྲོས་ནི་དབུས་གཙང་གི་རླངས་ཀྱི་མི་རྒྱུད་ཡིན་པ་དང་།  འཕན་བློ་གྲོས་རོང་དྲུག་ཚོ་བའི་མགོ་ཁྲིད་མཛད་རྗེས་དེ་མ་ཐག་ཁོང་སུང་གི་མཐའ་ཁུལ་གྱི་ཆབ་སྲིད་མི་སྣ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཞིང་ཁོང་གིས་ཞན་ཕིན་ཁྲི་ལོ་ལྔ་བ་ (1002) ལོའི་ཟླ་བ་བཅུ་གཅིག་པར་ཕོ་ཉ་མངགས་ཏེ་ཆིབས་རྟ་ལྔ་སྟོང་འབུལ་བ་དེས་ཁོང་གི་སྟོབས་འབྱོར་མངའ་ཐང་གི་ཚད་དེ་རོབ་ཙམ་རྟོགས་ཐུབ།  དེའི་ཕྱི་ལོར་ཡོན་ (原)  དང་།  ཝེ་ (渭) ཡི་ཐུ་བྷོད་ཚོ་བ་སོ་གཉིས་ཙམ་ཁོང་གི་མངའ་ཞབས་སུ་བསྡུས།  དེ་ཡང་ཞན་ཕིན་ཁྲི་ལོ་དྲུག་པ་ (1003)  ལོའི་ཟླ་གཉིས་པར་སུང་གིས་འཕན་བློ་གྲོས་ལ་སའི་ཧྥང་(苏方)  སྤྱི་ཁྱབ་དཔོན་དང་།  ལིན་ཀྲིག་ (灵州)  ལྟ་ཞིབ་དཔོན་གྱི་གོ་གནས་བསྩལ་བ་མ་ཟད།  ཕོ་ཉ་མངགས་ཏེ་གཞུང་ཡིག་དང་གོ་རྨོག་གནངས་ཤིང་ཁོང་གི་ཚོ་བའི་དམག་དཔོན་འོད་དཔགས་སྲིད་ལྷ་ (吴福圣腊)  ཨན་ཡོན་དམག་སྤྱིར་བསྐོས།

          འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱིས་རོང་དྲུག་གི་ཚོ་དཔོན་མཛད་དུས་རོང་དྲུག་པོ་དེ་གཡས་གཡོན་ལག་གཉིས་སུ་དབྱེ་ཞིང་གཡོན་ལག་ནི་ཁྲིད་བུ་ཀླུ་འབུམ་དང་།  གཡས་ལག་ནི་འཕྲིན་ལས་རྒྱལ་པོ་ (促勒锡卜)  རེད།  སྐབས་དེར་རོང་དྲུག་ཚོ་དཔོན་ཆེན་མོའི་ཁོངས་གཏོགས་དང་དབང་བསྒྱུར་བྱེད་ཆོག་པའི་ཚོ་བ་ནི་ཧ་ཅང་མང་ལ་རོང་དྲུག་རང་ལ་ཚོ་བ་ཅི་ཙམ་ཡོད་མེད་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་དུ་ཞིབ་གསལ་བཀོད་མེད།  ང་ཚོས་ཚོད་བགམ་བྱས་ཚེ་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་སྟེང་བཀོད་པའི་རོང་དྲུག་བོད་ཀྱི་ཚོ་བ་དང་། ལིང་ནུབ་མའི་གཞུང་གི་ (西凉府)  ཚོ་བ།  དེ་ཐོག་ད་དུང་རོང་དྲུག་བོད་ཀྱི་ཚོ་བ་བཅས་བསྣན་པས་ད་གཟོད་རོང་དྲུག་པོ་གྲུབ་པའི་བོད་ཀྱི་ཚོ་བ་རེད།  དེ་ལྟ་ནའང་ང་ཚོས་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་རྣམས་སུ་ཁུངས་སྣེ་ཕྲན་བུ་རེ་རྙེད་ཐུབ།  སུང་གི་གནད་འདུས་ལིང་ནུབ་མའི་གཞུང་ (西凉府) ཞེས་པར་ཚིག་དུམ་འདི་ལྟ་བུ་ཞིག་མཆིས་ལ་དེ་ནི་ཅིན་ཏིག་ཁྲི་ལོ་བཞི་བའི་ཟླ་བ་ལྔ་བར་གཡུ་ཐོག་སྲས་ཀྱིས་དམག་མངགས་ཏེ་རོང་དྲུག་གི་གླིང་པོ་ཁྲི་(蔺逋赤)་སོགས་ ཚོ་དཔོན་བཅོ་བརྒྱད་སུང་ལ་འབུལ་འདེགས་པར་ཕེབས་ཏེ་སུང་གཞུང་ལ་རོགས་མཛད་ཕྱིར་ ཆིབས་རྟ་བཏེགས་ཞེས་བརྗོད།  འདི་ནི་རོང་དྲུག་པོ་དེ་ཚོ་བ་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱིས་གྲུབ་པའི་གཞི་གལ་ཆེན་ཞིག་རེད།  དེ་ན་ཚོ་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་དེ་གང་ཡིན་ཞེ་ན།  ཐོག་མར་ང་ཚོས་རོང་དྲུག་དང་དཔུང་བ་མཉམ་གཤིབ་བྱེད་པའི་ཚོ་ཆེན་རྣམས་འདོར་དགོས་ལ་དེ་དག་ལས་དང་པོ་ནི་འབྲུག་ལུང་ཚོ་བ་དང་དེ་ནི་ཚོ་ཆུང་བཅུ་གསུམ་གྱིས་གྲུབ་ཅིང་འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱི་ཚོ་བ་རེད།  གཉིས་པ་ནི་བསེའུ་སྟོབས་ཀྱི་ཚོ་བ་སྟེ་དེ་ནི་རྨ་ཆེན་རི་བོའི་ཁུག་ལུང་ (马咸山渴龙) དང་།  ཞི་ཚང་། (刑家) མནའ་མེ་སྲིད་དམར་པོ་ (纳密水马波)། ཆུ་ལྡིང་(气当)། མཁར་ལུང་ཀླད་ཚང་ (龛谷懒家)། མཁར་ལུང་ལྕང་སྐྱ(小龛谷章家)། ཞི་རི་དབང་རྒྱལ་(心山王家)། འབྲུ་ལུང་བཅས་ཚོ་བ་བརྒྱད། གསུམ་པ་ནི་ཧི་ཞི་ (河西) ་ཚོ་བ་ཞེ་ལྔ་སྟེ། འདི་ཁུངས་བཅོལ་སའི་དེབ་ཐེར་ནི་ (续资治通鉴长编) ཡིན་ལ་དེབ་ཐེར་འདིའི་ས་བཅད་ལྔ་དྲུག་པར་ཅིན་ཏིག་ (景德) ཁྲི་ལོ་དང་པོ་སྟེ་སྤྱི་ལོ་ 1004 ལོའི་ཟླ་དང་པོར་ཧྲི་ (石) དང་ཞིས་ (隰) ཀྲིག་གཉིས་ཀྱིས་ཧི་ཞི་བོད་ཚོ་བ་ཞེ་ལྔའི་མགོ་དཔོན་ཀླུ་བྱམས་དམེ་ (李尚默) སོགས་སོགས་ཀྱིས་རང་གི་མངའ་ཞབས་ཁྲིད་དེ་མགོ་བཏགས་ཟེར། བཞི་བ་ནི་ཙོང་ཆུའི་ཡུལ་གྱི་ཙོང་ཁ་ཚོ་བ།  ལྔ་བ་ནི་ཧི་ལན་རི་བོ་ (贺兰山)་ དང་ཞའོ་ལང་ཚོ་བ་ (小凉)་ གཉིས།  དྲུག་པ་ནི་ཆིག་ཀྲིག་ (秦州) དང་།  ཡོན་ཀྲིག་ (原州)།  ཝེ་ཀྲིག་ (渭州)། བཅས་ཀྱི་ཁུལ་དུ་སྡོད་པའི་ཚོ་བ་ཁག་སོགས་རེད།  འདི་ལྟར་ཇིས་ལུག་ཚོ་བ་ (暨龙) དང་། རྐྱང་ཚོ་བ་(野马)།  དམེ་ནོར་ཚོ་བ་ (觅诺尔)།  པེ་ཉིན་ཚོ་བ་(卑白)། དབྱང་ལྡན་ཚོ་བ (样丹)། ལྡོང་བཙུན་ཚོ་བ (当尊)།  སུས་པང་ཚོ་བ་ (厮邦)།  རྨ་རྒྱལ་ཚོ་བ་(马家)།  འབྲུག་ཚང་ཚོ་བ། (周家) དེ་ལུག་ཚོ་བ་(的流)། གྲོལ་ཚང་ཚོ་བ(赵家)། རི་སྤྱང་ཚོ་བ་(日羌)། བྱི་དོ་ཚོ་བ(星多)།  སྲིན་གཉེན་འབུམ་ཚོ་བ (沈念般)།  ཚེ་ཞི་པོ་ཚོ་བ། (崔悉波)།  དབུ་སྤུན་སྲིད་ལྷ་ཚོ་བ་ (吴福圣腊)།  ཏུའུ་ལུགས་ཚོ་བ་སོགས་ཀྱིས་ལིང་ཇུ་རོང་དྲུག་བོད་ཀྱི་ཚོ་བ་གྲུབ།  ཡིན་ནའང་སྲིད་དབང་འདི་བརྗེ་སྤོར་དང་དབང་བསྒྱུར་བྱེད་ཆོག་པའི་ཚོ་བ་ཤིན་ཏུ་མང་པོ་ཞིག་རེད།  དེ་ནི་ཀྭ་ཅི་ནས་ཧི་ལན་རི་བོ་ (贺兰山)  དང་ལིང་ཇུ་ནས་ཆིན་ཀྲིག་སོགས་ཀྱི་ས་ཆ་རྣམས་རེད།  འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱི་སྲིད་དབང་གི་ཆགས་གྲུབ་ནིི་ཧ་ལམ་གཤམ་གསལ་ལྟར།

       མུ་འགོད།

ཡོང་ཁུངས་དྲ་བ་གཞན།