འོད་དཀར་དྲ་ཚིགས།

རྩོམ་པ་པོ་ཐང་ཁད་ཅན།  བསྒྱུར་མཁན་གཅན་མུ་ཏིག

      རོང་དྲུག་བོད་ཀྱི་ཚོ་དཔོན་ཆེན་མོས་མངའ་དབང་བསྒྱུར་བའི་ཚོ་བ་ནི་ཐོག་མར་འབྲུག་ལུང་ཚོ་བ་བཅུ་གསུམ་སྟེ་ལིང་ཇུ་ཁུལ་གྱི་ཆེས་ཆེ་བའི་ཚོ་བའང་ཡིན་ལ་དེ་རྣམས་ལིང་ཇུ་མཁར་འདབས་དང་ཐན་ཏའེ་རི་བོའི་ (天梯山) ་ཁུལ་དུ་འཚོ།  ཆིས་ཏིང་ཚོ་བའམ་ (乞当) ཚིག་ཏན་ཚོ་བ་ (策丹) ཚོ་བ་ནི་ལིང་ཇུའི་ལྷོ་རིའི་འབྲོག་ཁུལ་དུ་གནས་སྡོད་བྱེད།  པེ་ཉིན་ཚོ་བ་ (卑宁) ནི་རྫོང་མཁར་ཤར་ངོས་ཀྱི་འབྲོག་ཁུལ་དུ་གནས་ཤིང་ཏའེ་ལུགས  (的流)  ཚོ་བའམ་ཏུའུ་ལུག་ཚོ་དང་ཏོ་ལོ་ཚོ་བ་ཁྲིད་བུ་ཀླུ་འབུམ་གྱི་ཚོ་བ་དང་དེ་རྣམས་འཇུ་ལག་ཆུ་བོ་ (大通河) བཞུར་ཡུལ་དུ་འཚོ།  སྲིད་གཉན་པེན་ཚོ་བ་ (沈念般) དབྱང་ཧྥེ་རོང་ (阳妃谷) སྟེ་མིང་གཞན་ལ་གཡང་ཧི་རོང་ (阳晖谷) ཡང་ཟེར།  དེ་ནི་དེང་གི་མདོ་ལ་རིང་མོ་དང་མ་ཏན་ (旦玛)  ལྷོ་ལུང་ཆུ་རྒྱུད་ཀྱི་གཙང་ཁུག་ཡིན་ལ་སྲིད་གཉན་པེན་ (沈念般) ནི་གཡང་ཧྥེ་ཚོ་དཔོན་ཆེན་མོ་ཡིན།  རྐྱང་(野马) དང་ཇི་ལུང་ (暨龙) ཚོ་བ་གཉིས་ནི་དེང་གི་ཁྲིན་ཏུང་ (城东)  མིན་ཆིན་ཅིས་ཆིས་རྫོང་མཁར་ (祭旗堡) ལྷོ་ངོས་ལེ་དབར་བཅུའི་མཚམས་སུ་ཡོད།  ཙོང་ཇ་ཚོ་བ་ (宗家) ནི་ཉིན་ཞ་ལིན་ཀྲིག་ (灵州) ཆིན་ཡོན་ (清远) གྲོང་རྡལ་གྱི་ནུབ་ངོས་ཏེ་བསྡོམས་པས་ཚོ་བ་དགུ་ཡོད།  ཞིན་ཏའོ་ཚོ་བའམ་ (星多) རི་སྟོད་ (仁多) ཚོ་བ་ནི་མིན་ཡོན་རི་སྟོད་ཆུ་མིག་ (门源仁多泉)  རུ་གནས་ཤིང་གླིང་ (凉) ཚོ་བ་ཆེ་ཆུང་གཉིས་ནི་ཧི་ལན་རི་བོའི་ (贺兰山)  ནུབ་ངོས་སུ་ཆགས།  གནའ་མི་བསེ་དམར་པོ་ (纳密水马波) ཚོ་བ་དང་།  རྨ་ཤུལ་རི་བོའི་ཁུ་ལུང་ (渴龙) ཚོ་བ།  གཤིན་རྒྱལ་ཚོ་བ (刑家)  བཅས་ཚང་ལན་ཀྲིག་ཤར་ནུབ་ཡུལ་དཀྱིལ་ཁུལ་དུ་འཚོ།  དེ་མིན་ད་དུང་ཆིས་ཏིང་ (乞当) དང་། ཁན་ལུང་ཆེ་བའི་ལད་ཇ་ (懒家)།  ཁན་ལུང་ཆུང་བའི་ལྕང་སྐྱ་ (章家)།  ཞིན་ཧྲན་ཝང་ཚོ་བ་ (心山王)  སོགས་གཡུ་ཐོག་སྲས་ཀྱི་ཚོ་བའི་མངའ་ཁོངས་ཡིན་ལ་དེ་རྣམས་ཀྱི་འབྲོག་ལས་བྱེད་ས་དེ་ལན་ཀྲིག་དང་ཐག་རིང་རྒྱུ་མེད་ལ་ལིང་ཇུ་རུ་ད་དུང་ཡན་གཙང (阎藏) དང་འཕན་ཏུའུ་ཧྲི་ཇུས་ (潘毒石鸡)། པོ་སྲིད་དཔོན་གཡོག་ཚོ་བ་ (逋速鹦) སོགས་ཡོད།

       རོང་དྲུག་བོད་ཀྱི་ཚོ་བ་ནི་དེང་དུས་ཀྱི་དཔའ་རིས་བོད་ཁུལ་གྲུབ་པའི་རྩ་བ་ཡིན་ལ་དེ་ནི་བོད་ཡུལ་ནས་མཐའ་འདུལ་གྱི་ཕྱིར་དུ་ཤར་ཕྱོགས་སུ་གནས་སྤོར་བྱས་པའི་ཚོ་བ་ཞིག་རེད།  བོད་འབངས་གྱེན་ལོག་ (塭末) གི་བྲན་གཡོག་རྣམས་ཡུལ་དེའི་ནུབ་སྤྱང་གི་བོད་མི་དང་འ་ཞ།  རྒྱ་རིགས་ཁག་ཅིག་ཡུན་རིང་གི་འབྲེལ་འོང་ཟབ་མོ་བྱས་པ་ལས་གྲུབ་ཅིང་།  སྐབས་དེ་ཤེད་དུ་ནུབ་བྱང་གི་མཚམས་སུ་བརྗིད་ཉམས་ཀྱིས་འགྱིང་བའི་རོང་དྲུག་ཚོ་བ་དང་དེས་མངའ་དབང་བསྒྱུར་བའི་ཡུལ་ཁོངས་ནི་རྒྱ་ཆེ་ལ་མི་འབོར་མང་ཞིང་སྟོབས་ཤུགས་འཛོམས་པས་ཆབ་སྲིད་དང་དམག་དོན་གྱི་ཐད་ནས་སྟོབས་དང་ལྡན་པ་ཞིག་ཏུ་གྱུར།     དེ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གར་སྟེགས་སུ་བུད་དེ་གནས་བབ་ཡོངས་ལ་ཤན་ཤུགས་མི་དམན་པ་ཞིག་ཐེབས།  འདི་དང་སུང་སྲིད་གཞུང་གིས་རོང་དྲུག་ལ་མཛད་པའི་སྣང་འཇོག་ཆེན་པོ་དང་མཐའ་བསྐོར་གྱི་ཚོ་བ་དང་ལྷག་པར་དུ་ཆིན་ (秦) དང་ཡོན་ (原)་ ཝེ (渭) ལན་ (兰) སོགས་ས་ཁུལ་གྱི་ཚོ་བ་རྣམས་ཀྱིས་དེ་ལ་མཐུན་འགྱུར་དང་གོ་གནས་བརྗེ་སྤོར་གནངས་བ་རྣམས་དང་ལེན་མཛད་པ་ལས་ཅུང་ཙམ་རྟོགས་ཐུབ།

      སུང་སྲིད་གཞུང་འཛུགས་པའི་ཐོག་མའི་དུས་སྐབས་སུ་ལིང་ཇུར་ཞི་ལིང་གཞུང་བཙུགས་ནའང་སོ་སོའི་སྲིད་དབང་གི་ལས་ཁུངས་བཙུགས་མེད་ལ་ལིང་ཇུ་སྲིད་དབང་ཚོད་འཛིན་བྱེད་པའི་དོན་དངོས་དེ་རོང་དྲུག་བོད་ཀྱི་ཚོ་བ་རེད། སུང་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སུ་བཀོད་པ་ལྟར་ན་སྐབས་དེ་ཤེད་ཀྱི་ལིང་ཇུར་རྒྱའི་དུད་ཁྱིམ་སུམ་བརྒྱ་ཡོད་ཅིང་དེ་མིན་རྣམས་བོད་དང་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་གཞན་ཡིན་པ་འདི་ཐག་གིས་ཆོད།

       སུང་ཡུང་ཞིས་ཁྲི་ལོ་གསུམ་པ་སྟེ།  སྤྱི་ལོ 986 ལོ་ནས་བཟུང་ལྡོང་བྱང་གི་ཚོ་དཔོན་ཐུ་བ་འཇུ་ཆེན་ (继迁) ལ་ལའོ་ (辽国) ཡིས་རམ་འདེགས་བྱས་རྗེས་བསྟུད་མར་སུང་སྲིད་གཞུང་ལ་དམག་དྲངས་ཤིང་དེ་ནས་ཀྲིས་ཏའོ་་ཁྲི་ལོ་གཉིས་པ་སྟེ་སྤྱི་ལོ་ 996 ལོར་དམག་འཁྲུག་གི་མེ་ལྕེ་རྨ་ནུབ་དོག་ལམ་བར་མཆེད་དེ་ལིང་ཇུ་ལ་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་སུན་གཙེར་དང་འཕྲོག་བཅོམ་བྱས།  རོང་དྲུག་བོད་ཀྱི་ཚོ་བ་དང་སུང་སྲིད་གཞུང་གཉིས་མི་ཉག་གི་བཙན་འཛུལ་ལ་རྒོལ་བའི་འཐབ་བྱུས་ཐད་ཕན་ཚུན་བློ་ཁ་མཐུན་ཞིང་དཔལ་འབྱོར་དང་དམག་དོན་སོགས་ཕྱོགས་གང་ཅིའི་ཐད་ནས་འབྲེལ་འོང་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད།  གནས་བབ་འདིའི་ཁྲོད་ནས་མི་ཉག་གིས་ནུབ་ནས་བོད་ཀྱི་རྟ་ཕོ་འཕྲོག་ཅིང་བྱང་ནས་གྲུ་ གུའི་དམག་དཔུང་བསྡུས་རྗེས་ལྷོ་ཕྱོགས་སུ་རྒོལ་བའི་དམག་ཇུས་གཏན་འབེབས་བྱས། དེ་བས་ཐོག་མར་རོང་དྲུག་ཚོ་བ་རྣམས་རྡོག་རྩ་གཅིག་སྒྲིལ་དང་དེ་ནས་འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱིས་མི་ཉག་ལ་རྒོལ་བའི་བློ་ཏག་བཅད་དེ་བློན་འབངས་འགུག་མཁན་གྱི་ཐུ་བ་འཇུ་ཆེན་གྱི་མདའ་མོ་སྐྱེལ་མཁན་རྣམས་བཀུམས་ཤིང་འཛིན་བཟུང་བྱས།  སུང་སྲིད་གཞུང་གིས་ཞན་ཕིན་ཁྲི་ལོ་བཞི་བ་སྟེ་སྤྱི་ལོ་ 1001 ལོའི་ཟླ་བཅུ་བར་ནུབ་བོད་ཚོ་བར་ཐུ་བ་འཇུ་ཆེན་གསོན་བཟུང་བྱེད་མཁན་བྱུང་ཚེ་མཐའ་སྲུང་སྤྱི་ཁྱབ་དཔོན་གྱི་གོ་གནས་དང་དངུལ། དར་གོས།  ཇ་བཅས་ཁྲི་དྲུག་སྤྲོད་པ་དང་། མགོ་བཅད་དེ་འབུལ་མཁན་ལ་ལྟ་ཞིབ་དཔོན་ཀྱི་གོ་གནས་དང་དངོས་པོ་གྱ་ནོམ་པ་སྤྲོད་རྒྱུའི་བཀའ་བསྒྲགས།  འདིར་གཞིགས་ཚེ་སུང་གོང་མས་དགྲ་མགོ་དགྲས་གནོན་པའི་ (以夷制夷)  བྱེད་ཐབས་སྤྱོད་བཞིན་འདུག  འཕན་བློ་གྲོས་རོང་དྲུག་ཚོ་བའི་དཔོན་པོར་བསྡད་རྗེས་ཐེངས་གང་མང་ལ་སུང་སྲིད་གཞུང་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་ཏེ་ཐུ་བ་འཇུ་ཆེན་ལ་རྒོལ་རྩིས་བྱས།

གཤམ་གྱི་ 资治通鉴  ཡིག་ཆར་གཟིགས་རོགས་ཞུ།
ཞན་ཕིན་ཁྲི་ལོ་བཞི་བ་ (1001)  ཤོལ་ལོ་ཟླ་བ་བཅུ་གཉིས་པར་འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱིས་ལིས་འཇུ་ཆེན་ (李继迁)  ལ་ཡི་གེ་སྤྲིངས་ཏེ་ཐུ་བ་འཇུ་ཆེན་ལ་དམག་དྲངས་བའི་སྲིད་གཞུང་གི་བཀའ་ཐོས་འདོད་ཀྱི་རེ་བས་བརྟས་ཡོད།
ཞན་ཕིན་ཁྲི་ལོ་བཞི་བ (1001) ཤོལ་ལོ་ཟླ་བ་བཅུ་གཉིས་པར་མཐའ་སྲུང་དམག་གིས་གཞུང་ལ་ལིང་ཇུ་པེ་ཉིན་ཚོ་བའི་དཔོན་པོ་དགེ་ལེགས་དཔལ་གྲོལ་ (格埒班珠) སུང་ལ་མགོ་བཏགས་ཤིང་ཆིབས་རྟ་ཕུལ་དེ་རང་ཉིད་ལ་དམག་རྟ་ཁྲི་གསུམ་མངའ་ཞིང་བཀའ་ནམ་བསྒོར་བསྒུགས་ཡོད་ཟེར།
ཞན་ཕིན་ཁྲི་ལོ་དྲུག་པ (1003) ཟླ་དང་པོར་ཅིན་ཡོན་ (泾原) གྱི་མངའ་ཞབས་པ་ཁྲིན་ཞིན་ (陈兴) སོགས་ཀྱིས་འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱིས་ཆེན་པོ་ཁྲི་ཆེན་ (沁布驰骑) མཐའ་སྲུང་དམག་གི་སར་མངགས་ཏེ་ཐུ་བ་འཇུ་ཆེན་འདུལ་དགོས་ཟེར།

(宋吐蕃传) སུང་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སུ་བཀོད་པ་ལྟར་ན།

        ཞན་ཕིན་ཁྲི་ལོ་གཉིས་པ (1003) ཟླ་གཉིས་པར་འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱིས་བོད་བློན་དབུ་དཔོན་སྲིན་ལྷ () མངགས་ཏེ་སྐྱེས་བཏེགས་ཤིང་སུང་སྲིད་གཞུང་ལ་བཀའ་དྲིན་རྗེས་དྲན་གྱི་ཕྱག་ཡིག་སྤྲིངས་ཏེ། ཐུ་བ་འཇུ་ཆེན་གྱི་བྱས་ཉེས་ལ་ཞེ་འགྲས་ཞིང་སྐྱ་དམག་ཁྲི་དྲུག་བསྡུས་ཏེ་དཔོན་དམག་མཉམ་འབྲེལ་ཀྱིས་ལིན་ཀྲིག་ () ཕྱིར་བསྡུ་བའིི་དགོས་འདུན་བཏོན།

       ཞན་ཕིན་ཁྲི་ལོ་དྲུག་པ (1003) ཟླ་བ་བཞི་བར་ཧི་ཞི་ནང་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པའི་ལྷ་སྐྱིད་མ () སོགས་ཚོ་བ་གསུམ་གྱིས་དམག་ཆིག་སྟོང་དང་རྟ་སུམ་བརྒྱ་བསྡུས་ཏེ་དགྲ་འདུལ་གྱི་སྟ་གོན་བགྱིད་བཞིན་ཧྥིན་ཀྲིག་གི་བཀའ་ལ་བསྒུག

      ཞན་ཕིན་ཁྲི་ལོའི་དུས་སྐབས་ཧྲིལ་པོར་འཕན་བློ་གྲོས་དང་དེའི་ཚོ་བ་རྣམས་ཀྱིས་ལན་མང་པོར་སུང་སྲིད་གཞུང་ལ་རོགས་དམག་མཛད་དེ་ཐུ་བ་འཇུ་ཆེན་གཏོར་བའི་མོས་པ་བསྟན་ཡང་རུལ་སུང་དང་བག་ལ་ཞ་བའི་སུང་སྲིད་གཞུང་གིས་ཁས་ལེན་ཙམ་ལས་དོན་དམ་གྱི་ལག་ལེན་བསྟར་མེད་ལ་དུས་རྒྱུན་དོན་གྱིས་སྟོང་བའི་དཔོན་གནས་རེའམ་གཏད་སོ་མེད་པའི་ཁག་དཀྲི་རེ་བཙལ་བཞིན་དུས་འདའ་བར་བྱས།  དཔེར་ན་ (资治通鉴) དུ་བཀོད་པ་ལྟར་ཞན་ཕིན་ཁྲི་ལོ (1003) དྲུག་པའི་ཟླ་བཞི་བར་ཐོག་མར་འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱིས་ཝང་ཧྲི (王师) ཇག་འདུལ་གྱི་རོགས་སུ་ལན་མང་ཞུས་ཏེ་དུས་དེར་ཕན་ཚུན་མོལ། ལིང་ཇུ་ནས་ཝེ་ཀྲིག (渭州) ཞན་ཧི་ (限河) བར་ལམ་ཐག་རིང་བས་དུས་བཅད་ལྟར་འདུ་བ་དཀའ་འང་འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱིས་སླར་ཡང་ཕོ་ཉ་བ་ཏོ་པོ་ལེ་ (多卜垒) མངགས་ཞིང་འབུལ་བཏེགས་ཏེ། རོང་དྲུག་གི་དམག་ཚོགས་འདུས་ནས་འཇུ་ཆེན་འདུལ་བའི་རེ་འདུན་བཏོན་ཡང་སྔར་བཞིན་ཚོ་དཔོན་ཝུ་ཁྲ་ (乌磋) སོགས་མི་བདུན་ལ་དཔོན་གནས་སྤྲད།

        དོན་དངོས་ཐོག་སུང་སྲིད་གཞུང་གིས་དུས་སྐབས་བཟང་པོ་དམ་བཟུང་མ་བྱས་པས་སྐབས་དེའི་སུང་རྒྱལ་རབས་ལ་རྦབ་རྡོ་ཐུར་དུ་འདྲིལ་བ་ལྟ་བུའི་སྟོབས་ཤུགས་དེ་ཟློག་པའི་ནུས་པ་མེད་པ་གསལ་བོར་བསྟན།

       ཞན་ཕིན་ཁྲི་ལོ་དྲུག་པའི་ (1003) ཟླ་བཅུ་གཅིག་པར་ཐུ་བ་འཇུ་ཆེན་གྱིས་ཧེར་ཆིན (环庆) ལ་རྒོལ་བའི་ཉམས་མངོན་ཞིང་ལྐོག་ནས་དམག་དཔུང་ལིང་ཇུར་དྲངས་ཕྱིར་ཤར་དཀྲོག་ལྷོ་རྒོལ (声东击西) གྱི་དམག་བྱུས་ཀྱིས་ལིང་ཇུ་གཞུང་ཕབ་སྟེ་སུང་སྲིད་གཞུང་གི་བཀའི་བློན་པོ་ཏིན་ཝེ་ཆིན་ (丁惟清) བསད། ཐུ་བ་འཇུ་ཆེན་གྱིས་ཞི་ལིང་གཞུང་ཕབ་སྐབས་ཡུལ་དེའི་དཔོན་པོ་འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱིས་མགོ་འདོགས་ཁུལ་བྱས་ཤིང་ཐུ་བ་འཇུ་ཆེན་གྱིས་སོམ་ཉི་མེད་པར་དགོངས་བཞེས་གནངས། ཉིན་དུ་མ་འགྱངས་བར་འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱིས་རོང་དྲུག་དང་བཙན་ལུང་ཚོ་བ་སོགས་བསྡུས་ཏེ་རྒོལ་བས་ཐུ་བ་འཇུ་ཆེན་ལ་ཕམ་ཉེས་ཆེན་པོ་བྱུང་ལ་ལུས་སྟེང་དུ་རྨས་སྐྱོན་ཆེན་པོ་བྱུང་བཞིན་བྲོས་ཤིང་ལིང་ཇུའི་ཡུལ་ཁམས་ཀྱི་ལེ་དབར་སུམ་ཅུའི་མཚམས་སུ་བཀྲོངས།

        (西夏书事) མི་ཉག་དེབ་ཐེར་གྱི་ས་བཅད་བདུན་པར་འདི་ལྟར་བཀོད་ཡོད་དེ།  ཐོག་མར་ཐུ་བ་འཇུ་ཆེན་གྱིས་འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱི་དམ་ཕྲུག་འཕྲོག་དུས་རྒྱས་ཁོང་ལ་མཐའ་སྲུང་སྤྱི་ཁྱབ་དཔོན་གྱི་གོ་གནས་སྤྲད་པ་རྟོགས་པས་ཞེ་འཁོན་རབ་ཏུ་འཁྲུག་སྟེ་དཔུང་ཆེན་དྲངས། འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱིས་དམག་དཔུང་གི་བརྗིད་ཉམས་མཐོང་སྟེ་མགོ་འདོགས་ཁུལ་བྱས་ཤིང་འཇུ་ཆེན་གྱིས་དགོངས་བཞེས་མཛད།  ཀྲང་ཕོས་དམག་ཤུགས་བསྒྲིམ་ལ་དགྲ་བོར་བག་ཟོན་ནན་མོ་བྱོས་དང་།  འཕན་བློ་གྲོས་འདས་པའི་ལོ་ནང་སྟོབས་འབྱོར་ཆེ་ལ་ཕམ་ཉེས་གཅིག་ཀྱང་མ་བྱུང་བས་རང་དགར་མགོ་བཏགས་པས་དེ་ནི་ཁོའི་གཡོ་ཐབས་རེད།  གལ་ཏེ་ཁོང་གི་གཡོ་འཕྲུལ་མ་མངོན་བར་དུ་གཡུལ་ཐེངས་གཅིག་གིས་ཁོང་ཚད་གཅོད་བྱས་ཚེ་བོད་ཚོ་བ་རྣམས་རང་ཤུགས་ཀྱིས་འདུལ་མོད་དམག་དཔུང་སོ་སོར་བཞག་ན་སྟོབས་ཤུགས་གཙོ་བོ་སུ་ལ་འཁོར་མིན་བཤད་དཀའ་ཞེས་གདམས།  འཇུ་ཆེན་གྱིས་ཁོ་བོར་ལིང་ཇུ་ཐོབ་ཟིན་ལ་ཕ་རོལ་དགྲ་བོའི་སྟོབས་ཤུགས་ཟད་དེ་མགོ་བཏགས་པས་གཡོ་ཇུས་ཤིག་ག་ལ་མཆིས།  མགོ་འདོགས་དམག་གི་སྲོག་བཀུམ་ཚེ་བཀྲ་མི་ཤིས་པས་དེར་སོམ་ཉི་མ་བྱེད་ཅིག  དགྲ་འགོག་གི་བསམ་བློའི་རྒྱུན་ཙམ་གྱིས་ནུབ་ཡུལ་གྱི་ཞོད་འཇགས་དཀྲུགས་ངེས་པས་བདག་གིས་དེང་སྐབས་ཕྱིའི་ཤོག་ཁག་བདེ་ལ་བཀོད་དེ་འབྱུང་འགྱུར་གྱི་གོད་ཆག་གནོན་གྱིན་ཡོད་ཟེར་བཞིན་བློ་བདེ་བག་ཕེབས་ངང་ཕྱིར་ལོག་པས་འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱིས་རོང་དྲུག་ཚོ་དཔོན་དང་འབྲུག་ལུང་ (者龙) ཚོ་བའི་དམག་ཁྲི་ཕྲག་འགའ་བསྡུས་ཏེ་རྒོལ་བས་འཇུ་ཆེན་ཕམ་ཉེས་ཆེན་པོ་བྱུང་ཞིང་མདའ་ཕོག་པས་ཕྱིར་ལིན་ཀྲིག་ (灵州) ཏུ་ལོག

        ཐུ་བ་འཇུ་ཆེན་བཀྲོངས་རྗེས་ཁོང་གི་སྲས་ལིས་ཏིག་མིན་ (李德明) ནམ་ཨ་ཡི་ཁུག་ (阿伊克)  གིས་རང་གི་ཕ་ཤུལ་བཟུང་སྟེ་ཅིན་ཏིག་ཁྲི་ལོ་དང་པོ་ (1004)  ཟླ་དྲུག་པར་འབྲུག་ལུང་ཚོ་བར་དམག་དྲངས་ཤིང་འབྲུག་ལུང་ཚོ་བཅུ་གསུམ་ཁྲོད་འཇུ་ཆེན་གྱི་བེམ་པོ་ཕྱིར་སྤྲོད་གནང་མཁན་གྱི་ལྡོང་བྱང་ཡང་མེ་པན་གྲོ་ (养迷班嘱) དང་རིན་པོ་ཆེ་བློ་ལྡན་ (日逋吉罗丹) གཉིས་ཚུར་བཀུགས།  འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱིས་གནས་ཚུལ་དེ་གོ་མ་ཐག་རྟ་དམག་བརྒྱ་ཐམ་པ་ལྷག་མྱུར་སྟབས་ཀྱིས་རྗེས་སུ་སྙེགས་ཏེ་དཔུང་ཤུགས་གཅིག་སྒྲིལ་ངང་ཚོ་བ་གཉིས་སྦྲ་འདབས་སུ་རྩ་མེད་བཟོ་རྩིས་བྱས་ཀྱང་འབྲུག་ལུང་ཚོ་བ་བཅུ་གསུམ་ལས་ཚོ་བ་དྲུག་གིས་འཕན་བློ་གྲོས་ལ་གྱེན་ལོག་བྱས་ཏེ་ཁོང་གི་སྲོག་བཀུམས།  སྐབས་དེ་ཤེད་དུ་ནུབ་ལིང་གཞུང་ནས་འཕན་བློ་གྲོས་བཀྲོངས་པ་ཐོས་ཏེ་ཁང་གོ་ (康古) དང་།  ལན་ཀྲུའུ་ (兰州) ཙོང་དཀར་ (总嘎尔) རྨེ་མནོ་ཚོ་བ་རྣམས་ཁྲིད་དེ་བཙན་ལུང་ཚོ་དྲུག་ལ་རྒོལ་བས་ཚོ་དྲུག་གི་མི་རྣམས་རི་ལུང་ཀུན་ཏུ་བྲོས་ཤིང་གྱེན་ལོག་ཟིང་འཁྲུག་སྐད་ཅིག་དེ་ཉིད་ལ་ཞོད་འཇགས་སུ་བཏང་བ་དང་བཙན་ལུང་ཚོ་དྲུག་ཐན་ཏུའུ་ (天梯山) རི་བོའི་གསེབ་ཏུ་བྲོས། ཞི་ལིང་གཞུང་གི་སྲིད་དབང་འཐོར་ཤིག་ཏུ་འགྲོ་བའི་མགོ་ཚུགས་ལ་དེའི་སྟོབས་ཤུགས་འཕན་བློ་གྲོས་འདས་པའི་རྐྱེན་གྱིས་བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་པའི་ངང་ཉམས་རྒུད་དུ་ཕྱིན།  དེ་ལྟར་སུང་སྲིད་གཞུང་གིས་རོང་དྲུག་བོད་ཀྱི་ཚོ་བ་སྤྱད་དེ་མི་ཉག་འགོག་རྒོལ་བྱེད་པའི་སྲིད་བྱུས་དེ་ལེགས་འགྲུབ་མ་བྱུང་མོད་སྲིད་དབང་གསར་བ་ཞིག་མགྱོགས་མྱུར་ངང་བྱུང་ལ་ཕྱིས་སུ་རོང་དྲུག་གི་ཚོ་དཔོན་རྣམས་གཅིག་ཏུ་འདུས་ཤིང་མོལ་པས་འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱི་གཅུང་གཡུ་ཐོག་སྲས་རོང་དྲུག་ཚོ་བའི་ཚོ་དཔོན་ཆེན་མོར་བསྐོས། ཅིན་ཏིག་ཁྲི་ལོ་དང་པོ (1004) ཟླ་བ་བཅུ་པར་སུང་གོང་མོས་འཕན་བློ་གྲོས་འདས་ཟིན་པ་མཁྱེན་ཏེ་དེར་དྲག་པོའི་དཔོན་གྱི་མཚན་བྱང་བསྩལ་ཞིང་ཁྱིམ་མིར་འདས་ཆོད་ཀྱི་རོགས་དངུལ་འབོར་ཆེན་བསྩལ་བ་མ་ཟད།བསེའུ་སྟོབས་ཐུབ་ཡན་ཀྲིག་ (盐州) གི་འགོག་སྲུང་དཔོན་དང་ལིན་ཀྲིག་ (灵州) ནུབ་རྒྱུད་ཀྱི་མྱུལ་ཞིབ་དཔོན་དུ་བསྐོས།  ལོ་དེའི་ཟླ་བ་དེར་སྲས་གཡུ་ཐོག་ལ་སའོ་ཧྥང་སྤྱི་ཁྱབ་དཔོན་གྱི་གོ་གནས་ཀྱང་གནངས་ཤིང་ཞི་ལིང་གཞུང་རོང་དྲུག་ཚོ་བའི་ཚོ་དཔོན་ཆེན་མོར་ཡང་བསྐོས།  ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་ལྟར་ན་འཕན་བློ་གྲོས་སྤུན་གསུམ་སྟེ་དེ་ནི་གཅེན་པོ་དབང་པོ་གྲོས་ (邦逋支) དང་གཅུང་གཡུ་ཐོག་སྲས་བཅས་ཡིན་ལ་བསེའུ་སྟོབས་ཐུབ་ནི་བརྟན་བརླིང་ངང་རྒྱུད་ལྡན་པ་ཞིག་དང་ཚོ་དཔོན་རྣམས་འདུ་ཐེངས་རེར་མཆོད་ཆང་གི་དང་པོ་འདྲེན་མཁན་ཡིན་ལ་བཀའ་དང་འགལ་ཚེ་ཉེ་རིང་ཆགས་སྡང་མེད་པར་ཞལ་ལྕེ་གཅོད་ལ་དམག་ཀྱང་ཐེངས་མང་དྲངས་ཏེ་དགྲ་འདུལ་གཉེན་སྐྱོང་བྱས་པས་ཡུལ་ཁམས་ཡོངས་ཀྱིས་ཁོང་ལ་བཀུར་སྟི་བྱེད་ཟེར། འདི་ལྟ་བུའི་ཚོ་དཔོན་ཆེན་མོར་སུང་སྲིད་གཞུང་གིས་སྔར་བཞིན་རྒྱབ་སྐྱོར་མཛད་དེ་བསེའུ་སྟོབས་ཐུབ་ཀྱི་དགོངས་པ་བཞིན་འབྲུག་ཚང་ཚོ་དཔོན་བསོད་ནམས་སྐྱབས (斯那齐) རོང་དྲུག་མྱུལ་ཞིབ་དཔོན་དང་འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱི་སྲས་པུ་ཇིས་ཁུག (布济克) གེ་ཏིག་ (归德)  དམག་སྤྱིར་བསྐོས་ཤིང་འབྲུག་ལུང་ཚོ་བདུན་གྱི་ཚོ་དཔོན་ཇག་འདུལ་མཛད་པར་ལག་རྗེས་ཆེ་བས་ཟླ་རེར་དངུལ་སྟོང་ཕྲག་རེ་སྤྲད། འདི་ནས་བཟུང་གཡུ་ཐོག་སྲས་ཀྱིས་སུང་སྲིད་གཞུང་ལ་འབུལ་བ་ཐེངས་མང་བཏེགས་ཏེ་སྨན་སྣ་རྩ་ཆེན་རིགས་དོན་དྲུག་དང་མདའ་གཞུ་བཅས་ཐོབ་སྟེ་རོང་དྲུག་དང་མི་ཉག་གིས་ཕན་ཚུན་འཕྲོག་རྩོད་ལན་མང་བྱས།  ཞང་ཧྥུ་ཁྲི་ལོ་བཞི་བ (1011) ཟླ་བཞི་བར་ལིས་ཏིག་མིན་ (李德明) གྱིས་དམག་དོན་ལྟ་ཞིབ་པ་སའོ་ཧྲིག་ཞིན་ (苏守信) ལ་ཞི་ལིང་ཚུགས་ལྡན་ (策丹) ཚོ་བར་དམག་དྲངས་སུ་བཅུག་ཅིང་བསེའུ་སྟོབས་ཐུབ་ཀྱིས་དམག་ཚོགས་བསྡུས་དེ་འགོག་རྒོལ་བྱས་པས་མི་ཉག་ལ་ཕམ་ཉེས་ཆེན་པོ་བྱུང་།  ཞང་ཧྥུ་ཁྲི་ལོ་བརྒྱད་པ་ (1015) ལ་སའོ་ཧྲུག་ཞིན་ (苏守信) གྱིས་ལིང་ཇུ་གཏོར་བས་ཞི་ལིང་གཞུང་རོང་དྲུག་བོད་ཀྱི་ཚོ་བའི་སྲིད་དབང་འཐོར་ཤིག་ཕྱིན་ཏེ་བསེའུ་སྟོབས་ཀྱིས་རྒྱལ་སྲས་ལ་མགོ་བཏགས། ཞང་ཧྤུ་ཁྲི་ལོ་དགུ་བའི་ཟླ་བཅུ་གཉིས་ལ་སའོ་ཧྲུག་ཞིན་ (苏守信) འདས་ཤིང་ཁོང་གི་སྲས་ལོ་མང་ (罗莽) གིས་ལིང་ནུབ་མའི་གཞུང་གི་དམག་དང་།གྲུ་གུའི་དམག་དྲངས་ཏེ་ཚོ་བའི་དུད་ཁྱིམ་བརྒྱ་ཙམ་གཏོར་ཞིང་མི་སུམ་བརྒྱ་བཟུང་།  དེ་མིན་དེ་དག་གི་རྟ་ནོར་ལུག་གསུམ་འབོར་ཆེན་འཕྲོག་རྗེས་མཁར་རྫོང་བསྐྱུར་ཏེ་ཕྱིར་བྲོས། ཐན་ཞིས་ཁྲི་ལོ་གཉིས་པར་ (1018) ལིས་ཏིག་མིན་གྱིས་ནུབ་ལིང་ལ་རྒོལ་ཡང་ཕབ་མ་ཐུབ། ཐན་ཧྲི་ཁྲི་ལོ་དྲུག་པར་ (1028)  ལིས་ཏིག་མིན་གྱི་སྲས་སི་ཧུ་ཡིས་ཀན་ཀྲིག་བཟུང་ཞིང་མིན་ཏའོ་ཁྲི་ལོ་དང་པོར་ (1032)  སི་ཧུ་ཡིས་དམག་དྲངས་དེ་ཡང་བསྐྱར་ཞི་ལིང་གཞུང་ལ་རྒོལ།

        མི་ཉག་གིས་མཐར་ཞི་ལིང་གཞུང་བཙན་བཟུང་བྱས་པའི་དུས་ནི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་མང་ཆེ་བ་དང་དེང་གི་མི་རྣམས་ཀྱིས་མིན་ཏའོ་ཁྲི་ལོ་དང་པོ་ (1032) ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་ཡང་སུང་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རྒྱལ་སྲས་སོགས་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་རྣམས་སུ་ཅིན་ཡིག་ཁྲི་ལོ་གསུམ་པ་ (1036) སི་ཧུ་ཡིས་ལིང་ནུབ་མའི་གཞུང་འཕྲོག་ཅིང་འཕན་བློ་གྲོས་ཀྱི་ཚོ་བ་རྒྱལ་སྲས་ཕྱོགས་སུ་འཁོར་བ་མ་ཟད།  གྲུ་གུའི་མི་འབོར་ཁྲི་དུ་མ་ཞིག་གིས་རྒྱལ་སྲས་ལ་མགོ་བཏགས་ཞེས་བཀོད་འདུག

        མི་ཉག་གིས་ལིང་ཇུ་རུ་ལིང་ནུབ་མའི་གཞུང་དང་། སའོ་ལོ་འགབ་མ་ (塑罗)དང་། ཧི་ལོ་ (河罗) གྲོ་ལོ་ (卓罗) སོགས་རྫོང་ཁག་དང་ཤིང་ཀན་ཀྲིག་སྟེ་དེང་གི་ཀྲང་ཡེ་ (张掖) རུ་ཀན་སུའུ་དམག་དོན་ལས་ཁུངས་སོགས་དམག་དོན་ལས་ཁུངས་བཙུགས།  དེང་སང་གི་ཡུང་ཏིན་མཁར་དམར་རུ་ (红城) ལྷོ་དམག་དོན་ལས་ཁུངས་བཞེངས། རོང་དྲུག་བོད་ཀྱི་ཚོ་བར་འགོག་རྒོལ་གྱི་དཔུང་སྟོབས་མེད་པས་ཚོ་ཁག་ཅིག་ཙོང་ཆུའི་བཞུར་ཡུལ་དུ་ཕྱིར་འཐེན་བྱས་ཏེ་ད་སོ་མ་དར་གྱིན་པའི་ཐུ་བྷོད་ཀྱི་སྟོབས་ཤུགས་དེ་གྱི་ཐང་ཙོང་ཁ་ཚོ་བའི་རྒྱལ་སྲས་ཕྱོགས་སུ་འཁོར་ཞིང་གནས་འདིར་གཞི་བྱས་དེ་མི་ཉག་ལ་རྒོལ་ལན་འཛད་མེད་ཕྱིན།         མི་ཉག་གིས་ལིང་ཇུ་བཙན་བཟུང་བྱས་ཏེ་ལོ་ངོ་བརྒྱ་དང་དགུ་བཅུ་འདས་ཀྱང་མཚོ་སྔོན་དཔའ་རིས་ཀྱི་བོད་ཁུལ་ཡོངས་རྫོགས་རྒྱལ་སྲས་ཀྱི་མངའ་ཞབས་སུ་གཏོགས་པ་མ་ཟད། ལོ་མང་པོར་ཕྱོགས་གཉིས་ནས་ཡུལ་ཁམས་འཕྲོག་རྩོད་ཀྱི་གཡུལ་འགྱེད་གང་མང་བྱས་ཤིང་ལོ་ ངོ་བཅུ་ཕྲག་འགའ་འདས་རྗེས་མཚོ་སྔོན་ཕྱོགས་སུ་བསྐྱོད་པའི་ཚོ་བ་རྣམས་མུ་མཐུད་དེ་ཕྱིར་ལོག་པས་སྔར་གྱི་ཡུལ་དེའི་མི་ཕྱུགས་སོགས་ཀྱི་གྲངས་འབོར་སླར་ཡང་དར།  རྗེས་སུ་ཅིན་ (金国) དང་མི་ཉག་གིས་མཚོ་ཤར་འཕྲོག་རྩོད་བྱས་ཏེ་སུང་གི་དབང་ཤུགས་ཕྱིར་འཐེན་ཞིང་མི་ཉག་དང་ཐུ་བྷོད་ཀྱི་འགལ་བ་ཞི་སྟེ་འབྲེལ་འོང་གི་རྒྱུན་མ་ཆད་ལ་ལྷག་པར་དུ་བོད་རྒྱུད་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་དང་། རིག་གཞུང་སོགས་བསྡུ་ལེན་གྱི་ཤུགས་རྐྱེན་ཆེས་ཆེར་རྒྱས།

         ལྡོང་བྱང་ནི་མི་ཉག་གི་རྐང་འཛིན་ཚོ་བ་ཡིན་ལ་བོད་སྐད་དུ་མི་ཉག་དང་རྒྱའི་སྐད་དུ་མིས་ཡོ (木雅) ཟེར་ལ་དེ་རྣམས་ཟི་ཁྲོན་དང་།       མཚོ་སྔོན། ཀན་སུའུའི་མཐའ་མཚམས་ཁུལ་དུ་འཚོ་ཞིང་ཐུ་བྷོད་བཙན་པོའི་དཔུང་ཤུགས་ཤར་ཕྱོགས་སུ་རྒྱ་བསྐྱེད་རྗེས་མི་ཉག་ཚོ་བའི་མི་ཁག་ཅིག་ནང་ལོགས་ཁུལ་དུ་བསྐྱོད་ཅིང་ཁག་ཅིག་ཐུ་བྷོད་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་འོག་ལུས།   བོད་དང་ལྡོང་བྱང་གི་འབྲེལ་བ་ཤིན་ཏུ་དམ་ཟབ་ཡིན་ལ་ཐུ་བྷོད་ཀྱིས་མི་ཉག་དེ་བསེ་དང་།      མུ།      ལྡོང་།   སྟོང་བཅས་རུས་ཆེན་བཞིའི་ཁྲོད་ཀྱི་ལྡོང་གི་རྒྱུད་ཡིན་པར་བརྗོད་ཅིང་ལྡོང་དེ་ཡང་ལྡོང་གི་ཚ་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་ཅེས་ཤ་ཁྲག་གི་འབྲེལ་བ་ཅན་གྱི་ཚོ་བས་གྲུབ་པས་མི་ཉག་དང་བོད་ལ་ཤ་ཁྲག་གི་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་མ་ཟད།མེས་པོ་སྤྲེའུ་ཡིན་པའི་བཤད་རྒྱུན་ཡང་འཛིན་ལ་བོད་སྐད་དང་བོད་ཡིག      ཡུལ་གོམས་གཤིས་ལུགས།     ཐོན་སྐྱེད་དང་འཚོ་བ་སྐྱེལ་སྟངས་སོགས་གཅིག་གྱུར་ཡིན་ལ་ཕྱུགས་ལས་འཚོ་བའི་རྟེན་གཞི་རེད།       བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་མཁས་པ་ལ་ལས་ལྡོང་བྱང་ནི་བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་རུས་ཆེན་བཞིའི་ཡ་གྱལ་དེ་ལྡོང་བྱང་ངམ་ལྡོང་ཚང་ཡིན་པར་དགོངས་ལ་ལྟ་ཚུལ་འདིར་ཡང་གནས་ལུགས་ངེས་ཅན་ཞིག་ལྡན་ནོ།

         ནང་ལོགས་ས་ཁུལ་དུ་བསྐྱོད་པའི་ལྡོང་བྱང་ཚོ་བ་འདི་ཐང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་དུས་མཇུག་ལ་རང་གི་ཚོ་དཔོན་ཐུ་བ་བསིལ་ཀོང་ (拓拔思恭) དང་ལྷན་ཏུ་མགོ་དཀྲིས་སེར་པོའི་འོས་ལངས་དྲག་གནོན་གྱི་ལས་སུ་ཞུགས་ཤིང་དེ་ལ་བྱས་རྗེས་ཆེན་པོ་བཞག་པས་ཞ་ཀྲིག་ (夏州) གི་སྤྱི་ཁྱབ་དཔོན་གྱི་དཔོན་གནས་དང་རུས་ལིས་ (李) བསྩལ་དེ་ཞ་ (夏) དང་སའེ་ (绥)  ཡུན་(银)  ཏིང་ (宥) བཅས་ཁུལ་བཞི་ལ་དབང་མཛད།  རྒྱལ་རབས་ལྔའི་རྒྱལ་ཁབ་བཅུའི་སྐབས་སུ་རྒྱལ་བློན་གྱི་འབྲེལ་བ་བཟུང་སྟེ་ཚོ་དཔོན་ལིས་ཡུས་ཡན་ (李彝殷) གྱི་དུས་ཅིན་ཀྲིག་ (静州) བཞེངས། དེ་ནས་ཅན་ལུང་ཁྲི་ལོ་དང་པོར་ (960) ཀྲའོ་ཁུང་ཡིག་ (赵匡胤) གིས་སུང་བྱང་མ་བཙུགས་ཤིང་ལིས་ཐད་ཝེ་ (太尉)  ཡི་དཔོན་གནས་གནངས།  ཕྱིས་སུ་ལིས་ཀོན་རེས་ (李光睿) དང་།  ལིས་ཇུས་ཅོན་ (李继筠) ལིས་ཇུང་པང་ (李继棒)  ལིས་ཇུས་ཆེན་ (李继迁)  བཅས་ཀྱིས་རིམ་བཞིན་དུ་དཔོན་ཤུལ་བཟུང་།

   མུ་འགོད།

ཡོང་ཁུངས་དྲ་བ་གཞན།