ཉི་ཧོང་གི་བཙུན་པ་慧海དཔེའི་ཧཱེ། ༡༨༦༦ལོའི་ཟླ་ ༡ཚེས་ ༡༢ ཉིན། ཏཱ་པན་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ལག་ཤེས་པའི་ཁྱིམ་ཚང་ཞིག་ཏུ་སྐྱེས་ཤིང་ཆུང་དུས་མིང་ལ་ནས་ཏེན་ཀྲི་ལང་ཟེར། སྐབས་དེར་སྒེར་བཙུགས་སློབ་གྲྭ་ཞིག་ནས་རུའུ་ལུགས་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱས། དགུང་ལོ་ཉེར་གསུམ་ལ་སོན་སྐབས་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་པའི་གྲལ་དུ་སོང་ནས་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་སློབ་གླིང་ཏུང་ཅིན་ཏུང་ཡང་སློབ་ཆེན་ནས་སློབ་གཉེར་བྱས།   ལོ་ཉེར་ལྔའི་སྟེང་ནས་སློབ་ཆེན་ནས་ཐོན་རྗེས་ཏུང་ཅིན་དགྲ་བཅོམ་ལྔ་བརྒྱའི་དགོན་པ་ནས་རབ་དུ་བྱུང་།...

ཡོངས་འཛིན་ཡེ་ཤེས་རྒྱལ་མཚན།        རྗེ་བཙུན་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོ། འགྲོ་བའི་མོས་ཁམས་དང་འཚམས་པའི་སྤྲུལ་སྒྱུ་ཅིར་ཡང་འཆར་བའི་ཚུལ། དམིགས་མེད་བརྩེ་བའི་གཏེར་ཆེན་སྤྱན་རས་གཟིགས། །དྲི་མེད་མཁྱེན་པའི་དབང་པོ་འཇམ་པའི་དབྱངས། །བདུད་དཔུང་མ་ལུས་འཇོམས་མཛད་གསང་བའི་བདག །གངས་ཅན་མཁས་པའི་གཙུག་རྒྱན་ཙོང་ཁ་པ། །བློ་བཟང་གྲགས་པའི་ཞབས་ལ་གསོལ་བ་འདེབས། །...

བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་སློབ་དཔོན་དཔའ་བོ་ཞེས་སྲིད་པ་གསུམ་ན་མཚན་ཡོངས་སུ་གྲགས་པ་དེ་ཉིད་གང་དུ་འཁྲུངས་པའི་ཡུལ་ནི། ཤ་ཀེ་ཏ་ཞེས་བྱ་བའི་ཁ་ཆེའི་ཡུལ་གྲུ་ཞིག་ཏུ་ཡབ་བྲམ་ཟེ་དགེ་འདུན་གསང་བ་དང་། ཡུམ་གསེར་མིག་མ་གཉིས་ཀྱི་སྲས་སུ་ངོ་མཚར་བའི་ལྟས་དུ་མ་དང་བཅས་ཏེ་སྐུ་བལྟམས། བཙས་མ་ཐག་མཚན་མཁན་ལ་བསྟན་པས། མཚན་ཤིན་ཏུ་བཟང་བོར་རྟོགས་ནས་དཔའ་ཆེན་དགའ་བ་བདུད་རྩིའི་བུམ་པ་ཅན་ཞེས་བྱ་བའི་མཚན་གསོལ། མཛད་པ་པོ།  པཎ་ཆེན་བསྟན་པའི་ཉི་མ། གཅིག   སློབ་དཔོན་རང་ཉིད་ཕྱི་རོལ་མུ་སྟེགས་པའི་གྲུབ་མཐའ་ལ་ཞུགས་ཤིང་སྦྱངས་པ་མཛད་པ།...

གུང་ཐང་སྐུ་ཕྲེང་དྲུག་པ་དང་འབྲེལ་བའི་ངོ་མཚར་གཏམ་རྒྱུད།
 ཝང་ཡོན་ཧྥུན་གྱི་བརྩམས།
   འཆིང་གྲོལ་ཚུལ་ཁྲིམས་རྒྱ་མཚོས་བསྒྱུར།          
ཕྱི་ལོ༡༩༤༥ནས་བརྩམས་ཏེ། ཕལ་ཆེར་ལོ་ངོ་བཅུ་ལྷག་གི་རིང་ལ་གུང་ཐང་བསྟན་པའི་དབང་ཕྱུག་མཆོག་མཚན་ཉིད་དགོན་དུ་བཞུགས་པ་རེད། དགུན་ཁར། ཁོང་རིན་པོ་ཆེ་རང་གི་ནང་ཆེན་གྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་དང་དགོན་པའི་འདུ་ཁང་གང་རུང་དུ་རྒྱུན་བཞུགས་ཀྱིས། བློ་སེམས་ཡོངས་རྫོགས་གཞུང་ཆེན་མོ་དག་གི་སྟེང་ལ་གཅིག་ཏུ་ཕྱོགས་པར་མཛད། གངས་རིས་བསྐོར་ཞིང་འདུ་འཛིས་དབེན་པས། འཇིག་རྟེན་ལས་ཕྱི་རོལ་དུ་གྱུར་བ་ལྟ་བུའི་མཚན་ཉིད་དགོན་དུ། ཁོང་གིས་ཆོས་གསུངས་པའི་གསུང་སྙན་མཆོད་རོལ་གྱི་དབྱངས་རྟ་དང་འགྲོགས་ནས་ཉིན་མཚན་བར་མེད་དུ་མཆེད་པས། མི་སེམས་སྤྲོ་དགས་བརྟས་པར་གྱུར། དབྱར་སྟོན་གྱི་དུས་ཚིགས་སུ་བླ་ཆེན་ཁོང་དགོན་པ་ལས་ཕེབས་ནས། མདོ་སྟོད་སྨད་ཁམས་སོགས་ཀྱི་རྩྭ་ཐང་རི་ལུང་ཉུལ་ཅིང་། སྐབས་སུ་བབས་པའི་ཆོས་ཀྱིས་སྐྱེ་འགྲོ་མཐའ་དག་གི་ཆོས་ཀྱི་སྐོམ་གདུང་སེལ་བར་བྱེད། རྙེད་པ་དག་ལས་ཕལ་ཆེ་བ་ཕྱིར་མི་སེར་དབུལ་བོ་དག་ལ་སྦྱིན། རྒྱུན་དུ། དད་ལྡན་དབུལ་བོ་རེ་འགས་ཁོང་ལ་མར་རྡོག་པོ་རེ་ཕུལ་ན། ཁོང་གིས་ཕྱིར་གནང་བ་ནི་ཡར་ཕུལ་བ་ལས་མང་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལས་ལྷག་པའི་མར་སྟེར་བའམ། རྩམ་པ་སྒྱེ་མོ་གང་རེ་སྟེར་བ་ཅི་རིགས་སུ་བྱེད།
མཚན་ཉིད་དགོན་དུ་བཞུགས་པའི་སྐབས་དེར། གུང་ཐང་རིན་པོ་ཆེའི་ལེགས་མཛད་ཀྱི་སྙན་པ་དག་ཕྱོགས་བཞི་མཚམས་བརྒྱད་དུ་མཆེད་པར་གྱུར་བས། ཁོང་གང་ལ་ཕེབས་ནའང་དེ་རུ་ངོ་མཚར་བའི་མཛད་པ་དང་ཡིད་འཁུལ་བའི་གཏམ་རྒྱུད་འཇོག་པར་བྱེད། སྔོན་དུ་གླེང་བའི་༼སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་དྲི་ཆབ༽ནི་དཔེར་མཚོན་ལྟ་བུ་རེད། ཟིན་ཐོར་འགོད་པར་སྟབས་བདེ་བོ་ཡོང་བ་དང་ཀློག་མཁན་གྱིས་ཕྱོགས་ཡོང་ནས་རྒྱུས་ལོན་པའི་ཆེད་དུ། འདིར་གུང་ཐང་རིན་པོ་ཆེ་མཚན་ཉིད་དགོན་དུ་བཞུགས་སྐབས་དང་ཕྱིས་སུ་བྱུང་བའི་ངོ་མཚར་བའི་གཏམ་རྒྱུད་སྐོར་ཞིག་ངོ་སྤྲོད་བྱེད། གཏམ་རྒྱུད་དང་བོ། ལྷ་རྒོད་ཀྱི་ཆུ་མིག་ངོ་མཚར་ཅན།         བོད་མི་རྣམས་ལ་བསང་བཏང་ནས་གཞི་བདག་ལ་འདོད་གསོལ་ཞུ་བའི་དུས་ཆེན་ཞིག་ཡོད་པ་རེད། དེར་ལབ་ཙེ་བསྟོད་པ་ཟེར་བ་རེད། དེ་ལ་གཏན་ཁེལ་གྱི་ཉི་མ་མེད་ལ། ཕལ་མོ་ཆེ་ཚོ་བས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱེད་ཐབས་སྤྱད་ནས་གཏན་འཁེལ་བ་རེད།...

དམུ་དགེ་བསམ་གཏན།        “བདག་རབ་བྱུང་བཅོ་ལྔ་བའི་ཤིང་ཕོ་སྟག་གི་ལོ་ (ཕྱི་ལོ་ ༡༩༡༤) ཧོར་ཟླ་བཅུ་གཅིག་པའི་ཡར་ངོ་ཞིག་ལ་ཁྱིམ་དེར་བཙས་ཟེར། དེ་སྐབས་ཨ་ལགས་བར་ཞིང་ཚང་ཟེར་བའི་བླ་མ་བགྲེས་པ། ལུང་བསྟན་ལ་ཐོགས་པ་མེད་པ་དགོན་གྲོང་ཀུན་གྱིས་ཚད་མར་འཛིན་པ་ཞིག་ཡོད། ཁོང་གིས་ང་རང་མ་སྐྱེས་པའི་སྐབས་ཁྱེད་ཚང་གི་ཁྱིམ་དུ་གོས་ཆེན་གྱི་འབོལ་གདན་སེར་བོ་ཞིག་བཏིང་། ཡོལ་བ་སེར་བོ་ཞིག་ཀྱང་བརྒྱབ་འདུག་པ་རྨིས་གསུངས་ཐལ་ཟེར། བདེན་པ་ཡིན་མིན་མི་ཤེས” །       “བདག་བྱིས་པ་ཡིན་དུས། གཟུགས་པོ་བདེ་མོ་ཞིག་ཡིན་སྟབས་ཁྱིམ་མཚེས་དང་བཟའ་མི་ཉེ་འབྲེལ་སོགས་ཀྱིས་གཅེས་ཤིང་པང་ནས་འཁུར་བ་ལས་གྱོས་ཀོ་སོགས་ཀྱི་ནང་དུ་ཉལ་མ་དགོས་འདུག མ་རྒན་གྱིས་ཁུར་ནས་མགོན་ཁང་ལ་སྐོར་བ་མང་བོ་བྱས། བྱིས་པའི་རྩེད་མོའི་སྐབས། འཆད་ཉན་སྒོམ་སྒྲུབ་བྱེད་པ་ཤ་སྟག་བརྩེས་པ་དྲན་འདུག ཅུང་ཟད་ནར་སོན་ནས་ཕྱུགས་འཚོ་བ་དང་། ཞིང་འདེབས་དུས་མཛོ་སྣ་འཁྲིད་པ། སྟོན་ཞིང་བརྔ་དུས་བམ་པོ་འགེལ་བ་སོགས་ཁྱིམ་ལས་གང་ཐུབ་བྱས། ལོ་བརྒྱད་དགུ་ཞིག་ལོན་དུས། མའི་ཕ་རྒན་ཨ་མྱེ་བསོད་དར་དང་། མའི་མྱིང་བོ་དཀོན་མཆོག་བདེ་ཆེན་གཉིས་ཀྱིས་བླ་མ་རྣམས་ལ་གསུང་བརྟག་ཞུས་པར་བུ་ཆུང་འདི་གྲྭ་བ་བྱེད་དགོས་གསུངས་ཟེར་ནས་གྲྭ་བ་བྱེད་རྒྱུ་བྱས”།      “ང་རང་ཚོགས་སུ་ཞུགས་སྐབས་གྲྭ་བ་ལྔ་བརྒྱ་ལྷག་ཡོད། དགེ་བཤེས་བཟང་བོ་དུ་མ་དང་། སྐད་གྲྭ་བ་འདོན་རྟ་དབྱངས་ལ་མཁས་པ་དུ་མ་ཡོད། ཕྱག་སྐོར་དང་སྒོམ་སྒྲུབ་ཉམས་ལེན་ལ་འབད་མཁན་མི་ཉུང་བ་རེ་བཞུགས་འདུག ཁ་ཏི་སྐྱ་ཏི་སྤྱོད་ངན་ཅན་ཡང་འགའ་ཞིག་འདུག”       “ཨ་ཁུ་བློ་བཟང་བཀྲ་ཤིས་ཞེས་ཞུ་པའི་མཁས་པ་ཞིག་ཡོད། ཁོང་གི་མདུན་དུ་རྒྱུན་པར་སོང་ནས། ཡི་གེ་དཀར་ནག་དང་དག་ཡིག་སོགས་ཅུང་ཟད་སྦྱངས།...

རེབ་གོང་པ་འཇིགས་མེད་བསམ་གྲུབ།        མཁས་གྲུབ་ཆེན་པོ་ཆོས་རྗེ་དོན་གྲུབ་རིན་ཆེན་གྱི་རྣམ་ཐར་མདོ་ཙམ་བརྗོད་པ་ཟུང་འཇུག་གྲུབ་པའི་དགའ་སྟོན་ཞེས་བྱ་བ།
      དོན་ཟབ་རྒྱལ་བའི་གསུང་གི་གྲུར་ཞུགས་ཏེ།། གྲུབ་མཐའ་རྒྱ་མཚོའི་ཕ་རོལ་སོན་གྱུར་ཅིང་།། རྣམ་གྲོལ་རིན་ཆེན་གླིང་དུ་ལུས་ཅན་རྣམས།། ཀུན་ནས་བཀྲི་མཛད་ཆོས་རྗེའི་ཞབས་ལ་བདུད།།        ཞེས་འཇམ་མགོན་བླ་མའི་གསུང་གི་མཆོད་པར་བརྗོད་པའི་ཚིག་གི་མདུན་བསུས་ཏེ་འདིར་མཁས་གྲུབ་ཆེན་པོ་ཆོས་རྗེ་དོན་གྲུབ་རིན་ཆེན་གྱི་རྣམ་པར་ཐར་བ་ཅུང་ཟད་ཅིག་བརྗོད་པ་ལ།  མཁས་གྲུབ་ཆེན་པོ་ཆོས་རྗེ་དོན་གྲུབ་རིན་ཆེན་ནི།  སྤྱི་ལོ་1309ས་བྱ་ལོར་ཡབ་བསེ་ཏོ་རི་ཉིན་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་མཚན་དང་།  ཡུམ་ཤ་སྦྲང་བཟའ་རིན་ཆེན་འཚོ་གཉིས་ཀྱི་སྲས་སུ་འཁྲུངས།  ཡབ་ཡུམ་གཉིས་ལ་སྲས་མིང་སྲིང་གསུམ་བྱུང་བའི་ཆེ་བ་རྒྱལ་མཚན་འབུམ།  འབྲིང་བ་པད་མ་འཚོ།  ཆུང་བ་ཤར་ཕྱོགས་པ་རིག་པའི་དཔའ་པོ་ཆོས་རྗེ་དོན་གྲུབ་རིན་ཆེན་ཏེ་གསུམ་འཁྲུངས་པ་ཡིན།
       དགུང་ལོ་ལྔ་ནས་བཟུང་ཆོས་ཀྱི་བག་ཆགས་སད་དེ་བྱིས་པ་གཞན་དང་འགྲོགས་ནས་མི་རྩེ་བར་ཆོས་འདོན་པའི་ཉམས་དང་།  རྩོད་པའི་ཉམས།  ཕྱག་འཚལ་བའི་ཉམས།  ཕྱག་རྒྱ་འཆང་པའི་ཉམས་སོགས་མཛད་པས་ཡབ་ཀྱིས་བུ་ཆུང་འདི་བཟང་ངན་གང་ཡིན་མི་ཤེས་པའི་བླ་མ་རྟོགས་ལྡན་ཞིག་གི་མདུན་དུ་ཁྲིད་ནས་བརྟག་པར་བྱའོ་དགོངས་ནས། དེ་དུས་ཁོང་གི་ཕུ་བོ་ལྷུན་གྲུབ་རྒྱ་མཚོ་བྱ་བ་ཏོ་རི་དཔལ་ཀྱི་རི་བོ་ན་བཞུགས་པ་དེའི་དྲུང་དུ་ཁྲིད། དེའི་དགུང་མོ་གྲུབ་ཐོབ་པའི་མཚན་ལམ་དུ་ཁོང་ཉིད་མཚོ་ཆེན་པོ་ཞིག་གི་ཁར་བཞུགས་ཡོད་པའི་སྐབས་སུ། རྒྱ་གར་ཕྱོགས་ནས་ཡོང་བ་ཡིན་ཟེར་བའི་གྲུབ་ཐོབ་པ་ཆེན་པོ་སྐུ་ལུས་ཡོངས་ལ་གོས་དཀར་པོ་གྱོན་ཡོད་པ་ཞིག་གིས་ཕྱག་ཏུ་རྒྱལ་མཚན་ཡུ་བ་ཤིན་ཏུ་རིང་བོ་ཅན་ཞིག་བཟུང་ནས་ཁོང་གི་སྐུ་མདུན་དུ་ཡོང་སྟེ་ཡུན་རིང་བཞུགས་པའི་སྐབས་སུ། མཚོ་དེའི་དཀྱིལ་ནས་གྲུ་ཆེན་པོ་ཞིག་གི་ནང་དུ་མི་གསུམ་ཡོད་པ་བཅས་མཚོ་མཐར་སླེབས་སྐབས།  གྲུ་ནང་གི་མི་དེ་གསུམ་ནི་མི་གཅིག་ཏུ་གྱུར་ནས་གྲུ་ནང་དུ་ཡོད། གྲུབ་ཐོབ་པ་ཆེན་པོ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་གསང་བ་ལྷུན་གྲུབ་རྒྱ་མཚོ་ལགས།  བདག་གི་ཡུན་རིང་བསྒུགས་པའི་མགྲོན་པོ་སླེབས་སོང་ཟེར་ནས་གྲུབ་ཐོབ་པ་ཆེན་པོ་དེའི་ཕྱག་གི་རྒྱལ་མཚན་རིང་བོ་དེ་གྲུ་ནང་གི་མི་དེའི་ཕྱག་ཏུ་ཕུལ་བ་རྨིས་བ་དང་མཉམ་དུ།  མཚོ་དེའི་ནང་ནས་མཚོ་རླབས་ཆེན་པོ་ཞིག་འུར་གྱིས་བྱུང་བས་ཁོང་གཉིད་ལས་སད།  རྨི་ལམ་ཡིན་ཡང་གང་ལྟར་དེ་རིང་ང་ལ་མགྲོན་པོ་ཞིག་ངེས་པར་ཡོང་དགོངས་ནས་བཞུགས་སྐབས།  ཁོང་གི་ནུ་བོ་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་རང་གི་བུ་ཆུང་ལོ་ལྔ་ལོན་པ་དེ་ཁོའི་རྒྱབ་ཏུ་ཁུར་ནས་ཡོང་བ་མཐོང་སྐབས།  བུ་ཆུང་དེ་ས་ལ་བབས་ནས་རྡོ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་ལ་མགོ་གཏད་ནས་མིག་ཆུ་དབང་མེད་དུ་ཤོར་བ་ལ། ཡབ་གྱིས་བུ་དེ་ཅི་ཡིན་དྲིས་པར།  བུ་ཆུང་གིས་སྔོན་གྱི་གྲུབ་ཐོབ་ཆེན་པོ་དག་གིས་རྡོ་འདི་ལ་ཞབས་རྗེ་བཞག་ནས་ཡུལ་ཕྱོགས་འདིའི་མི་ཕྱུགས་རྣམས་ལ་ཀླུ་བདུད་བཙན་གསུམ་གྱིས་མི་གནོད་པའི་ཕྱག་རྒྱས་བཅིངས་ཡོད་པས། ...